Vanaf 23 mei kun je in meerdere bioscopen kijken naar ‘De magie van de TT’, een film gemaakt vanwege het eeuwfeest van de Dutch TT. Over hoe deze film tot stand is gekomen spraken we met regisseur Roy Ferwerda daags nadat hij er de laatste hand aan had gelegd.
Het afronden van de film betekende het einde van een project dat in 2023 begon. De TT-organisatie was zich ervan bewust dat over twee jaar het 100-jarig bestaan van de TT zou plaatsvinden. Dat zou uiteraard niet ongemerkt voorbij kunnen gaan. Eén van de activiteiten waaraan werd gedacht was een film over honderd jaar TT. Er werd een pitch uitgeschreven. Drie filmers konden hun ideeën uitdragen wat voor soort film zij zouden willen maken. Roy Ferwerda werd getipt door Bernard Krikke, de producent van Dutch Angle.TV. ‘Hij vroeg me of ik iets met motoren had. Ik zei “eigenlijk helemaal niet, maar waarom vraag je dat?” En toen vertelde hij me dat hij was benaderd een pitch te doen voor dit project. Ik had ooit eens iets gedaan op het circuit van Zandvoort en dat vond ik wel leuk. Ik heb toen een voorstel geschreven en gepresenteerd.’ Die pitch werd als de beste beoordeeld en Ferwerda kreeg in augustus 2023 de opdracht tot het maken van de film.
100 Jaar TT Assen – Jurgen van den Goorbergh: ‘Met beter materiaal had ik op het podium gestaan’
Veel geleerd bij Vermist
Ferwerda volgde een opleiding aan de School voor de Journalistiek in Tilburg. Daar leerde hij zijn vriendin Manon kennen. Toen er gekozen moest worden in welke richting ze wilden afstuderen koos zij voor televisie en Roy volgde haar, hoewel hij er op dat moment meer aan dacht met schrijven verder te gaan. Dat schrijven heeft hij later nog wel een keer opgepakt toen hij tijdens de corona-epidemie arts-microbioloog Jan Kluytmans volgde. Ferwerda: ‘Het was de bedoeling een film te maken, maar dat zou te kostbaar worden. Daarom besloot ik om een boek te schrijven. Dat heeft in de verkoop heel weinig gedaan, omdat er geen publiciteit voor kwam – de presentatie was op de dag dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uitbrak. Een boek schrijven is eigenlijk net als televisie maken, alleen monteer je dan woorden en zinnen.’ Het boek is nog altijd te bestellen en kreeg van twee kopers op de site van bol.com lovende kritieken. Werkervaring als regisseur deed Ferwerda onder andere op bij het TROS-programma ‘Vermist’. ‘Daar heb ik heel veel geleerd, heel veel reizen naar het buitenland gemaakt en dan ben je op jezelf aangewezen. Ik heb voor Peter R. de Vries gewerkt en in 2006 ben ik voor mezelf begonnen. Sinds die tijd doe ik van alles, van kinderprogramma’s tot grote inhoudelijke documentaires.’
Ook TT-voor-zitter Arjan Bos werd geïnterviewd.
Duizend uur beeld
Op het moment dat Ferwerda werkte aan de pitch was hij nog nooit bij de TT geweest. ‘Ik heb kaartjes gekregen voor de TT van 2023 en ben daar drie dagen geweest om de sfeer te proeven. Ik vond het geweldig, het deed mij denken aan Lowlands of Pinkpop, alleen zit je niet naar bands te kijken maar naar races. Ik wist niet dat de TT zo groot was. De mensen waren heel relaxed.’ Voor de film maakte Ferwerda opnames tijdens de TT van vorig jaar. Van de jaren ervoor had hij niets en dat betekende het verzamelen van bestaand beeldmateriaal. Vanuit diverse bronnen, zoals Beeld en Geluid, werd filmmateriaal betrokken. Van particulieren ontving Ferwerda een vijftiental filmpjes, die gedigitaliseerd moesten worden. In totaal was het zo’n duizend uur beeld, goed voor 60TB data. Hoe ga je dan selecteren om tot een film te komen van zo’n anderhalf uur? ‘In het montageprogramma kun je allerlei sequenties maken, tijdlijnen. Wat ik heb gedaan is een tijdlijn start, een tijdlijn finish, een tijdlijn publiek, nou ja je kunt het zo gek niet bedenken. Alles wat ik tegenkwam in het ruwe materiaal zit in een tijdlijn met een trefwoord. Het oudste beeld is van 1925 van de eerste race.’ Ferwerda kreeg van de zijde van Assen de vrije hand bij het samenstellen van de film, geen enkel onderwerp werd op voorhand uitgesloten.
Mini-verhaaltjes
De motorsportliefhebber ziet wellicht het liefst uitsluitend beelden van races en dan bij voorkeur ook nog alleen maar de hoogtepunten. En dat zijn er veel, zoals de overwinningen van de Nederlanders en de honderdste GP-zege van Valentino Rossi. Dat zit erin, maar Roy Ferwerda heeft zich niet specifiek geconcentreerd op de wedstrijdbeelden. ‘De TT is meer dan het circuit. Dat heb ik in mijn voorstel aangegeven en ik denk dat het daardoor zo aansloeg bij de directie van het circuit. Alle elementen zaten in de pitch. Alles wat ik had bedacht, zit ook in de film. Aan de hand van honderd jaar beeldmateriaal heb ik een weekend samengesteld. Het begint met de teams die aankomen, het publiek dat op de campings komt, de trainingen, de Nacht van Assen, de races, de huldigingen en de mensen die weer vertrekken, de uittocht. Maar ook het publiek dat langs de weg kijkt naar de mensen die naar huis gaan. En dan kan een beeld van 1925 gevolgd worden door een beeld uit 1986. Aan de hand van al die beelden is het verhaal gemaakt en in chronologie ontstaat zo een nieuw weekend. En daar tussendoor zitten wat ik noem mini-verhaaltjes, zoals van Jan Pol die spandoeken van de TT ophangt langs de A28, een paar dat elkaar tijdens de TT heeft ontmoet en is getrouwd, een ouder echtpaar dat op zondag met hun camper naast de A28 gaan staan met de prachtige quote “nou we komen hier om tien uur en gaan zitten, bakje koffie erbij en dan komen ze vanzelf”. Ik heb me nooit afgevraagd of het nou een voordeel of een nadeel was dat ik de TT niet kende. Ik heb wel vaker dingen gemaakt waar ik geen verstand van had. Ik hoefde me niet te verdiepen in de techniek van de motoren. Ik denk dat het de kracht van deze film is dat je ziet hoe een weekend Assen er door de jaren heen uitziet. Het is daarom niet alleen een film voor de motorliefhebber, maar voor een veel breder publiek. Het was een heel mooi project om aan te werken. Je ziet dat het groeit.’
Valentino Rossi
Je hebt uren en uren, dag na dag zitten kijken naar al het beeld dat je had verzameld. Je hebt misschien wel twintig keer of nog vaker gekeken naar de mensen die naar het circuit gaan. Je ziet dus heel veel hetzelfde en veel meer dan je kunt gebruiken. ‘En dan ga je op zoek naar het juiste beeld. En het juiste commentaarstukje erbij. Dat is een hele puzzel en dat is het leukste van dit vak. Bij het door particulieren aangeleverde gedigitaliseerde beeld zat ook best leuk materiaal dat ik goed kon gebruiken. Ook van Lee van Dam heb ik beeld gekregen. Verder heb ik promotiemateriaal van Caltex, uit de jaren vijftig en al in kleur. Je hoort de commentator zeggen dat je onderweg je tank volgooit met Caltex en dat de weg naar het circuit door Caltex-pijlen wordt aangegeven. Je ziet dan een weg waar op elke boom zo’n rode pijl zit.’ Vanzelfsprekend is er aandacht voor topprestaties van Nederlanders, zoals de overwinningen van Hans Spaan en Wil Hartog. Ook de actualiteit zit erin, want vorige maand heeft Ferwerda op het circuit nog iets gedraaid met Collin Veijer. Publiekslieveling (en ereburger van Assen) Valentino Rossi mocht uiteraard ook niet ontbreken. Dat heeft heel wat voeten in aarde gehad, want er is anderhalf jaar getracht een afspraak te maken met de Italiaan. ‘Tessa Nieuwpoort van het circuit heeft hier een grote rol in gehad. We hebben hem laten weten dat 23 april de laatste dag van de montage was. We kregen een mailtje terug dat hij graag wilde meewerken, maar dat het slechts paste op 24 april. Dan zeg je uiteraard geen “nee” en daarom zaten we die dag in Italië om een half uurtje met hem te praten. Het gesprek was in het Italiaans, want dat is toch de taal waarin hij zich het best kan uitdrukken.’ Het circus rond de TT speelt zich niet alleen op en rond het circuit af, maar ook in de stad zelf, met als hoogtepunt de ‘Nacht van Assen’. Een tijdlang was het daar later op de avond niet gezellig, omdat er rellen uitbraken. Ook daaraan wordt in ‘De magie van de TT’ aandacht besteed. ‘Want dat hoort ook bij de geschiedenis van de TT’, zegt Ferwerda. Datzelfde geldt ook voor dodelijke ongelukken, al zijn van de crashes geen beelden in de film opgenomen. Je ziet wel dat een zwaargewonde coureur, die later is overleden, door politiemensen wordt weggedragen. ‘Dat is best heftig, maar ja ook dat hoort erbij.’
Spanning
Uiteraard is er van de zijde van de TT al naar de film gekeken. Directeur Peter Oosterbaan en perschef Mischa van den Berg togen naar Apeldoorn om in de werkkamer van Ferwerda ernaar te kijken. ‘Zij waren enthousiast’ kon Ferwerda tevreden vaststellen. Vorige week hebben alle medewerkers de film gezien. ‘Voor mij een laatste test om te zien of alles goed is. We konden dan eventueel nog dingen aanpassen, maar dat was niet nodig.’ En vervolgens is 22 mei de grote dag. Op die dag wordt in de Nieuwe Kolk in Assen de film gedraaid voor ruim 800 genodigden. ‘Dat is spannend’, zegt Ferwerda, ‘omdat je direct de reacties van de mensen krijgt. Dat is heel anders dan wanneer je iets maakt voor de televisie. Ik denk dat ik dan net zo’n spanning voel als een coureur net voor de start. Ik ben benieuwd wat iedereen ervan vindt. Ik heb nog nooit eerder een première meegemaakt met zoveel mensen.’ Een dag later, vanaf vrijdag 23 mei, kan het publiek de film zien. Niet alleen in Assen in de Nieuwe Kolk, maar ook in bioscopen van Kinepolis verspreid over het hele land: Groningen, Emmen, Enschede, Breda, Den Bosch, Almere, Haarlem, Utrecht, Hoofddorp, Spijkenisse en Zoetermeer.
Nieuwe muziek
Tijdens het gesprek liet Roy mij enkele stukjes laten zien en die waren veelbelovend. De film toont een snelle afwisseling van beelden, waarbij zwart-wit en kleur elkaar aardig in evenwicht houden. Achter de beelden van een film zit vrijwel altijd muziek. De pure motor(sport)liefhebber zou wellicht verwachten dat Born to be wild van Steppenwolf en Oerend Hard van Normaal door Ferwerda gebruikt konden zijn, maar dat is niet het geval. ‘Het is geen bestaande muziek, het is speciaal voor deze film gemaakt door Joshua Dutrieux en Lode de Waegenaere van Aepic Platform. Het is hele epische muziek, maar soms ook gewoon mooie violen.’ En nu zit het erop? ‘Misschien gaan we dit jaar nog iets filmen om de film te updaten.’ En daarna ligt er voor Roy Ferwerda een volgende opdracht, over de Holland Amerika Line. Blijft ‘De magie van de TT’ beperkt tot de bioscoop of wordt de film later op DVD of Blu-Ray uitgebracht? Daarover kan nu van de zijde van het circuit nog niets worden gezegd. Het zou ook kunnen dat de film op een streamingplatform terechtkomt.
Foto’s: Jan Boer
