Het is de tijd van donkere dagen en lage temperaturen. Toch zijn er nog veel mensen die dagelijks met de motor rijden, voor hun werk of voor woon-werkverkeer. Met de juiste kleding aan en zolang het niet vriest, kan er nog goed gereden worden. Met de nieuwste matrix-ledkoplampen van Yamaha en BMW wordt het ook nog een stuk veiliger. We duiken met de twee systemen de nacht in, op zoek naar (ver)licht(ing).
Met de vernieuwde 2025 Tracer 9-reeks heeft Yamaha alle uitvoeringen uitgerust met bochtenverlichting, maar de GT en GT+ krijgen standaard een adaptieve matrix-ledkoplamp. Het grote verschil met huidige systemen die enkel reageren op hellingshoek of snelheid, is de combinatie van meerdere sensoren én een cameragestuurde matrixopbouw om het lichtbeeld continu te optimaliseren. Als je de Tracer 9 van voren bekijkt, zie je helemaal bovenaan de DRL (Daytime Running Lights) – als het ware twee boos kijkende ogen. Daaronder heb je links en rechts drie rijen van leds. Dat is een matrix van individuele ledsegmenten voor dim- en grootlicht. Deze worden aangestuurd door een camera die subtiel is geïntegreerd tussen de DRL. Die camera registreert niet alleen het omringende verkeer, maar ook natuurlijke lichtbronnen zoals straatverlichting en de actuele weersomstandigheden. Het resultaat is een adaptieve lichtbundel die zich realtime aanpast om steeds de weg zoveel mogelijk te verlichten, zonder andere weggebruikers te verblinden.
Samenwerking IMU en ECU
Een tweede cruciaal element is de zesassige IMU die Yamaha ook voor de rijhulpsystemen gebruikt. In dit geval maakt de koplamp gebruik van de IMU-data om hellingshoeken nauwkeurig te detecteren. Zodra de motorfiets meer dan 7° overhelt, verschuift de lichtbundel richting de binnenkant van de bocht. Hierdoor schijnt het licht niet verloren naar voren, maar volgt het de lijn die de rijder instuurt. De ECU vormt hierin de schakelcentrale van het geheel. Op basis van camerabeelden, IMU-data en de rijomstandigheden beslist de ECU welke ledsegmenten worden geactiveerd en hoe intens. Dat maakt het systeem niet alleen adaptief, maar ook verfijnd. Zo kan bij mist de bundel bijvoorbeeld worden verbreed en gedempt, terwijl bij tegenliggers bepaalde segmenten selectief worden uitgeschakeld om verblinding te vermijden. Het is dus perfect mogelijk om continu met het grootlicht aan te rijden, omdat het automatisch dempt bij een tegenligger. Yamaha voorziet drie gevoeligheidsniveaus, die op elk moment kunnen worden aangepast. Zo kan de verlichting worden afgestemd van traag tot snel reageren op bijvoorbeeld koplampen van een tegenliggend voertuig.
En BMW?
De BMW R 1300 RT wordt standaard al uitgerust met een volledige ledkoplamp, opgebouwd uit een multisegmentmodule voor dim- en grootlicht en aangevuld met dagrijlichten links en rechts van de behuizing. Maar het Duitse merk biedt ook de optie ‘Koplamp Pro’ (€508) aan, dat actief het lichtbeeld aanpast aan de rijomstandigheden. De kern hiervan is een uitbreiding van het aantal ledelementen in de matrix, gecombineerd met een servomotor die de verticale uitlijning dynamisch corrigeert. Deze zogeheten ‘pitchcompensatie’ vangt het duiken bij remmen en het heffen bij accelereren op: tot 1,5° correctie richting omhoog en tot 3,5° omlaag. Het resultaat is een constant optimale afsnijlijn, ongeacht belading, helling of rijstijl. Daarnaast ondersteunt Koplamp Pro een adaptieve bochtverlichtingsfunctie. Wanneer de motor onder hellingshoek wordt gereden, worden extra ledsegmenten geactiveerd om het licht met de rijder mee de bocht in te laten draaien.
Meer opties
Wil je niet alleen de richting, maar ook de intensiteit van de verlichting laten veranderen, dan moet je de optie Adaptive Lightmodi (€157) aanvinken. Deze technologie kijkt verder dan hellingshoek en rijpositie en past de richting en intensiteit van het dimlicht aan op basis van snelheid en rijsituatie. Bij lage snelheden, zoals in stadsverkeer, wordt de bundel extra breed uitgespreid, zodat paden, kruispunten en trottoirs beter worden belicht. Bij middensnelheden zorgt het systeem voor een verder reikende bundel die ideaal is voor provinciewegen. Op autosnelwegen focust de lichtkegel zich dan weer nauwer en verder vooruit. De systemen zijn modulair opgebouwd: een basis-ledkoplamp, daarboven Koplamp Pro met adaptieve hellings- en pitchcorrectie, en daarbij Adaptive Lightmodi voor snelheids- en situatiegevoelige verlichting. Nog niet genoeg? Dan kun je ook nog de optionele ‘led-verstralers’ (€417) aanschaffen. Dat zijn de bekende ‘mistlampen’, en die werken dus niet adaptief.
De praktijk
Net na de switch van zomer- naar winteruur spreken we op een best nog warme avond af in het pittoreske Kanne, bij Riemst, België. Dit is voor alle duidelijkheid geen vergelijkende test tussen de Yamaha Tracer 9 GT en BMW R 1300 RT. Hoe die motoren rijden en wat hun prestaties zijn, is nu van geen belang. Dit gaat puur om de matrix-ledsystemen en hoe goed die het doen. De Tracer 9 GT is standaard uitgerust met matrix-led. Voor de BMW moet je wat extra opties aanschaffen, zoals hierboven beschreven, om op een ongeveer gelijkwaardig en te vergelijken lichtsysteem uit te komen. Het enige verschil is dat onze R 1300 RT is uitgerust met optionele mistlampen, waar de Yamaha die niet heeft. Optioneel zijn ze wel bij de Yamaha-dealer verkrijgbaar (€380 kit + €152 steun). De avond valt, de detailfoto’s zijn gemaakt, tijd om ons heldere vizier schoon te maken en de nacht in te gaan.
Producttest Laminaatpakken: topklasse van de textiele motorbekleding getest
In een donkere zone
Starten doen we op de Yamaha Tracer 9 GT. Een motor die we door en door kennen, zodat we ons optimaal op de verlichting kunnen concentreren. Het grote voordeel van het Yamaha-systeem is dat het automatisch wisselt tussen groot- en dimlicht. We zoeken voor deze test zo bochtig mogelijke wegen op met zo min mogelijk straatverlichting. Daarop blijft het grootlicht zo lang mogelijk aan, waardoor je dus zoveel mogelijk zicht hebt. Straatverlichting en reflectoren worden slim vermeden, maar ook bewegende verlichting – zoals van tegenliggend verkeer – krijgt geen grootlicht te verwerken als ze eenmaal dicht bij je zijn. Gedurende 90% van de tijd reden we op de middelste setting van het grootlicht, en dat werkte prima. Soms wil je dat het wat sneller reageert, een andere keer weer wat trager. Je denkt nog altijd sneller dan het systeem reageert, dus jij ziet een auto van verder aankomen dan de camera. Je wil dus dat het grootlicht sneller uitgaat en vooral sneller weer aan als de auto is gepasseerd. Op dat moment kom je soms in een donkere zone terecht waarin je moet wachten tot het grootlicht weer aanspringt. Dit is voor alle duidelijkheid op donkere, bochtige wegen. Op een normale, provinciale weg met straatverlichting heb je daar minder last van. In ieder geval kun je de automatische functie van het grootlicht steeds manueel overnemen met je linkerwijsvinger. Op het soort wegen waar wij getest hebben, was dat de betere optie.
Vergelijken
Het lichtsysteem van BMW ziet er niet alleen veel compacter uit, met maar één centraal ‘oog’ in plaats van twee keer drie ledsegmenten op de Yamaha; het werkt ook anders. Zo is er wel een knop om automatisch te switchen tussen DRL en dimlicht, maar geen automatisch grootlicht. Wil je dat gebruiken, dan moet je dat dus altijd manueel aan- en uitzetten. Op de Tracer waren we al onder de indruk van de lichtopbrengst, maar nu we op de BMW rijden, kunnen we eindelijk vergelijken. Laten we starten met het dimlicht. De lichtsterkte is op beide motoren prima voor elkaar, met een helder zicht en een duidelijke verbetering ten opzichte van oudere systemen. Het verschil zit hem in het lichtveld. De Tracer straalt als het ware meer vooruit, terwijl de verlichting van de BMW een breed lichtveld voor je uitwerpt. Met beide systemen kun je even ver kijken, maar de RT voegt daar nog wat extra breedte aan toe.
Met het grootlicht aan worden de verschillen duidelijker. De Yamaha heeft een hele krachtige lichtstraal die superhelder en superver reikt. Het grootlicht van de BMW verlicht ongeveer alles wat je voor je kunt zien; ver, kort, laag, hoog, links, rechts, onder, boven. Dat dit allemaal uit dat ene centrale oog komt, is te gek voor woorden. Waar de Yamaha dus meer helderheid heeft, is het verlichte oppervlak van de BMW groter en breder, met – voor alle duidelijkheid – ook een indrukwekkende helderheid.
De bocht in
Maar hoe zit het als we bochten nemen en het adaptieve systeem beter zijn best moet doen? Dan worden de verschillen nog groter. Met enkel het dimlicht aan, moet je op beide motoren voorzichtig zijn met je snelheid omdat de verlichting niet sterk genoeg is. Met het grootlicht geactiveerd, veranderen de zaken. De Tracer schijnt niet ver en diep genoeg de bocht in, waardoor je nog steeds in het donker zit te turen. Ook hier opnieuw: veel beter dan het vroeger was, maar zeker niet ideaal voor dit specifieke bochtenwerk. Je ziet de verlichting wel zijn best doen om overal zoveel mogelijk te schijnen, maar het is het net niet.
In tegenstelling tot de Yamaha is het op de BMW net wél. Het licht wordt exact daar geprojecteerd waar je het hebben wil, voldoende helder en sterk. Zo kun je diep in bochten kijken en dus met een steviger tempo rijden. Ook het overgooien van links naar rechts gaat vloeiender en sneller dan op de Yamaha, wat te maken heeft met het gebruikte systeem van beide fabrikanten: de mechanische servocorrectie van de BMW tegen de elektronische segmentatie van de Yamaha. We reden de BMW zonder en met mistlampen aan, waarbij je – logisch – nog een stuk meer lichtopbrengst dicht bij je hebt. Dat is vooral handig in korte bochten, omdat je daar ook minder ver kijkt. Op beide machines verloopt de lichtaanpassing bij stevig remmen en accelereren wonderwel. Het licht verandert nauwelijks van hoogte, wat een enorme extra veiligheid betekent.
Conclusie
De meeste mensen rijden niet met hun motor als het donker is, laat staan dat ze dan bochtige wegen opzoeken. Met deze nieuwe matrix-ledsystemen is die mogelijkheid er wel. Het verschil met standaard ledverlichting is enorm, omdat deze systemen adaptief werken. Yamaha en BMW hebben hun eigen benadering om die verlichting zo goed als mogelijk in orde te krijgen. De Tracer 9 GT(+) is er standaard mee uitgerust. Bij de R 1300 RT moet je extra in de buidel tasten voor alle functies. Een duurder systeem dus, maar ook beter. Het licht van de BMW schijnt meer in alle richtingen en werkt vooral in bochten beter. De Yamaha gaat daarentegen prat op een automatisch (uitschakelend) grootlicht en een bijzonder helder licht.
Foto’s: Bert Claes
Pluspunten BMW R 1300 RT
- Compacte unit
- Zeer breed en ver
- Subliem in bochten
Minpunten BMW R 1300 RT
- Prijzig (met optielagen)
- Geen automatisch grootlicht
- Geen avond meer thuis
Pluspunten Yamaha Tracer 9 GT
- Standaard in GT(+)
- Automatisch grootlicht
- Zeer helder
Minpunten Yamaha Tracer 9 GT
- Mist breedte
- Mist diepte in bochten
- Auto-stand werkt soms te traag
