Soms kom je oud materiaal in ons archief tegen dat schreeuwt om uitgezocht te worden, ondanks dat er altijd wel een klus is die meer prioriteit heeft. Deze foto is er zo één en het leek me leuk die in deze memoires te delen. Op het eerste gezicht een afbeelding van een wat curieus gestroomlijnde fiets, in tweede instantie na wat onderzoek een afbeelding van de enige motor uit de historie die het land Argentinië ooit een wereldrecord heeft weten te schenken.
In het stadje Stradella, zo’n 40 km zuidelijk van de Italiaanse metropool Milaan, begon een man met de naam Paolo Trespidi begin 1945 met de bouw van kleine hulpmotoren voor fietsen. Trespidi was geboren in 1897. In de Eerste Wereldoorlog was hij actief aan het front als Alpenjager in het Italiaanse leger. In het stukgeschoten Italië van net na de Tweede Wereldoorlog was er een enorme behoefte aan goedkoop en simpel transport. Dat was de reden waarom Trespidi’s bedrijf, ‘Motobici’, een klein 48,9cc 2-takt fietshulpmotorblokje onder de naam ‘Alpino’ ontwikkelde en in productie nam. Het logo van de Alpino liet trots het hoedje van de Italiaanse Alpenjager zien. Het kleine hulpmotorblok kon onder het crankstel gemonteerd worden, of naast het achterwiel. Het blokje had twee versnellingen en dreef het fietsachterwiel met een ketting aan. Na een voorzichtige start werd het motorblokje een verkoopsucces. Dat kwam door zijn goede prestaties en grote betrouwbaarheid. Trespidi was dan ook geen nieuwkomer in de motorwereld. Medio jaren ‘20 had hij al een goede naam opgebouwd door zijn ontwerp van een 250cc 2-takt wegmotor waar hij een racer uit wist te destilleren die in 1926 in handen van Ignazio Pernetta naar het Italiaanse kampioenschap in de 250cc-klasse gereden werd. Maar Moto Trespidi ging in 1929 ter ziele, niet al te lang na de beurskrach dat jaar.
De legendarische Fabio Taglioni: de man die van Ducati een icoon maakte
Jacht op wereldsnelheidsrecords
Eind jaren ’40 was de Alpino in een heftige strijd gewikkeld met zijn concurrenten. Met name de Moto Guzzi 65cc Motoleggera, Ducati’s Cucciolo en Garelli’s waanzinnig populaire Mosquito maakten het de Alpino lastig. Trespidi reageerde door de Alpino in meerdere uitvoeringen aan te bieden. Door de jaren heen groeiden de specificaties en werd de Alpino steeds verder doorontwikkeld. Vanaf 1950 werd hij ook als complete, lichte motorfiets leverbaar, opgeboord naar 63 cc en voorzien van een drieversnellingsbak met koppeling. In 1951 werd het blokje opnieuw vergroot, dit keer naar 73,2 cc. De driebak bleef standaard. Het motorblok was vrij gemakkelijk op te voeren. Trespidi realiseerde zich dit. In die periode was de jacht op wereldsnelheidsrecords erg populair, want het bracht zeeën aan heel positieve publiciteit met zich mee. Het was een kwestie van tijd of Alpino mengde zich ook in het strijdtoneel. Dat was voor het eerst in januari 1952, toen Andrea Bettigeffi een nieuw wereldrecord vestigde toen hij een snelheid met vliegende kilometer wist te halen van net boven de 128 km/u.
Alpino’s werden destijds ook naar Argentinië geëxporteerd. Het Zuid-Amerikaanse land was een echte groeimarkt in die tijd. Op 1 februari 1952 schreef het Argentijnse raceteam Escudería Alpino Perales historie. Een fraai opgevoerd 50cc-Alpino motorblok werd in een versterkt lichtgewicht fietsframe gemonteerd en brak in handen van de Argentijnse coureur Vaifro Meo het wereldsnelheidsrecord op de vliegende kilometer en de mijl met snelheden van respectievelijk 92 km/u en 90 km/u. Kort na deze wereldprestatie werd de foto gemaakt die op deze pagina te zien is, de stroomlijn is op zijn zachtst gezegd nogal opvallend te noemen. Vaifro Meo leunt met zijn elleboog op de stroomlijn, het Alpenjagershoedje ontbreekt ook niet. Het waren spannende tijden, want vijftien dagen daarvoor had een Ducati Cucciolo het wereldsnelheidsrecord 50cc in Italië verscherpt naar 81 km/u. Daarvoor was het Victoria uit Duitsland die in april 1951 wereldrecordhouder werd door een snelheid van 79 km/u te klokken. De stap tussen 79 en 81 km/u is niet zo groot. Alpino’s stap van 81 naar 92 km/u is aanzienlijk en zeker voor een 50cc’er.
Argentijnse junta
Het wereldrecord van Alpino Perales stuwde de Alpino-verkopen op, met name in Argentinië. Trespidi kreeg een aanbod van Guido Goldi, directeur van de Argentijnse Alpino-importeur Edelweiss, om in Argentinië onder licentie verschillende Alpino-modellen te gaan bouwen. Trespidi stemde toe. Edelweiss was erg fanatiek. In 1955 besloten ze om de recordmachine van 1952 opnieuw te gebruiken. Het blok werd lichtjes onder handen genomen en de stroomlijn flink vergroot. Met deze machine boekte Meo in 1955 een nieuw wereldrecord op de staande kilometer en mijl met snelheden van respectievelijk 73 en 77 km/u. Aan het eind van het jaar werd een nieuwe poging ondernomen om een aantal wereldsnelheidsrecords te breken. Dit keer waren de 10 km, 10 mijl en de 50 km het doel en werden er snelheden behaald die lagen tussen de 97 en de 104 km/u.
Om politieke redenen wilde de Argentijnse motorfederatie niet bij deze recordsessie aanwezig zijn, waardoor de FIM deze snelheden niet wilde homologeren. In die periode ging ruim een derde van de Alpino-productie naar Argentinië, waar ook nog steeds Alpino’s onder licentie geproduceerd werden. De Argentijnse junta had haar eigen agenda en wilde de uitvoer van Argentijnse deviezen zoveel mogelijk limiteren. Hierdoor ontstond begin jaren ’60 een periode dat het Italiaanse moederbedrijf geen betalingen meer binnenkreeg van hun Argentijnse zakencontacten. Pogingen van Alpino en de Italiaanse regering om dit te corrigeren liepen op niets uit. Het verarmde Alpino kon daardoor niet anders besluiten dan in 1963 de deuren te sluiten.
Foto: Archives A. Herl
