Een paar minuten geleden hoorde ik een nummer van country & western zanger Lyle Lovett op de radio en dat deed me besluiten deze memoire te schrijven. Lyle nam in 2013 contact met ons op of we foto- en filmmateriaal over de legendarische Amerikaanse terreinrijder John Penton in ons archief hadden. Het moest dienen ter ondersteuning van een documentaire die over het leven en de carrière van John Penton gemaakt werd. Lovett was benaderd om de documentaire in te spreken, want voordat hij doorbrak als zanger was hij een fanatiek Penton rijder. De documentaire was gebaseerd op het boek “John Penton and the Off-Road Motorcycle Revolution” van Ed Youngblood uit 2000. Een boek waar we destijds ook fotomateriaal voor leverden. Lovett koos een aantal foto’s uit. Eentje wilde hij op groot formaat afgedrukt hebben om thuis op te hangen. Dat is de foto die ook op deze pagina’s te zien is. Hij is genomen tijdens de Internationale Zesdaagse van 1969 in Garmisch Partenkirchen. De Penton KTM 125 wordt flink de sporen gegeven door John Penton himself.
Het verhaal van de BSA A65L Lightning uit James Bond Thunderball
John Penton was een fanatieke en erg succesvolle Amerikaanse terreinrijder uit de sixties en seventies die veel succes met Husqvarna had. Hij had zijn eigen ideaal als het om terreinmotoren ging, hoe lichter hoe beter, dus de zware Harley en Triumph viertakten die medio 1960-er jaren de dienst uitmaakten in de Amerikaanse terreinracerij vond hij volledig achterhaald. Ook Husqvarna’s relatief lichte terreinmachines voldeden niet aan Penton’s ideaal, maar ze kwamen wel in de buurt. Daarom reisde hij in 1967 af naar Zweden om te vragen of Husqvarna voor hem een kleine serie van 10 heel lichte 100cc terreinmachines wilde bouwen naar John Penton’s eigen, specialistische terreinspecificaties. Husqvarna zag het niet zitten, waarna Penton in september 1967 naar het Oostenrijkse KTM ging om het zelfde verzoek door te spreken met Eric Trunkenpolz. KTM bouwde op dat moment al behoorlijk succesvolle terreinmachines, maar die waren afgeleid van wegmodellen. Trunkenpolz realiseerde zich dat Penton’s verzoek zijn fabriek wel eens heel erg veel bruikbaar inzicht zou kunnen verschaffen, dus hij stemde toe. Op 7 maart 1968 arriveerden de eerste 10 Penton’s in Amerika. De dag erna reden er 6 hun eerste Amerikaanse race met groot succes.
Dit was het begin van een nieuw motormerk: Penton. Deze kleine serie van erg lichte en krachtige terreinmachines werd vrijwel direct verkocht, waarna een nieuwe serie van 400 machines volgde die ook als warme broodjes van de toonbank vlogen. Meer Penton modellen zouden volgen, aanvankelijk aangedreven door ondermeer Sachs en Villiers 2-takt motorblokken en later door KTM’s eigen motorblokken. De eerste 2 series vormden het begin van een bijzonder vruchtbare samenwerking tussen KTM en Penton. De Penton motoren werden in Oostenrijk gebouwd en deels in Oostenrijk en deels in Amerika geassembleerd. Penton werkte erg hard aan een uitgebreid Amerikaans dealernetwerk. De verkopen stegen razendsnel, zeker toen John Penton met een eigen fabrieksraceteam op de proppen kwam dat geen moeite had om zege na zege binnen te harken in de Amerikaanse terreinracerij.
In Oostenrijk werd de productie van Penton motoren een erg belangrijke factor in het bestaan van KTM. Het bracht het merk een stabiele groei van productiecapaciteit en omzet, naast heel erg veel expertise over terreinmachines. KTM’s eigen modellen profiteerden flink van Penton’s specialistische know-how. In 1978 werden in Amerika al meer dan 25.000 Penton terreinmachines verkocht. Dat jaar werd Penton overgenomen door KTM. Daarmee werd KTM direct een serieuze wereldspeler in het terrein en bovendien kregen ze direct de beschikking over een omvangrijk Amerikaans dealernetwerk waar nu ook KTM modellen verkocht konden worden. John Penton heeft dus een grote maar voor het grote publiek bijzonder onbekende rol gespeeld in het vroegere succes en de groei van KTM.
Historie MV Agusta: 80 Jaar snelheid, stijl en strijd
Maar daar bleef het niet bij. John Penton was een innovatieve denker. Net zoals hij samenwerking zocht met KTM om zijn terreinmachine-idealen te verwezenlijken deed hij dat ook met het kledingmerk Alpinestars in een periode dat dit merk nog vooral wintersportkleding verkocht. John Penton was niet tevreden over de motorkleding die destijds gangbaar was onder de terreinrijders. Met name het gebrek aan goed schoeisel was hem een doorn in het oog. Dus zocht hij contact met Alpinestars om te bespreken of één van hun ski-laarzen aangepast zou kunnen worden tot een motorcrosslaars. Het Italiaanse bedrijf had er wel oren naar, ze zochten destijds naar nieuwe afzetmarkten die het hele jaar door meer productie zouden kunnen genereren. Na het akkoord van Alpinestars besloot Penton om een nieuw crossmotorlaarzenmerk te lanceren: Hi-Point. De Amerikaanse motorcrosser Bob Hannah was één van de eerste professionele rijders die deze specifiek voor de cross gemaakte laarzen zou gaan dragen. Hij zou al snel een adviseur worden van Hi-Point richting Alpinestars. Toen KTM in 1978 het merk Penton overnam, was het merk Hi-Point op crosslaarzengebied de best verkopende in Amerika. Dit succes zorgde ervoor dat Hi-Point hun leverprogramma voor terreinmotorsportkleding gestaag uitbreidde. Dat leverde Alpinestars nieuwe inzichten en meer know-how op, wat het merk op haar beurt ook steeds succesvoller maakte. Het is opvallend en tegelijkertijd heel erg onbekend dat John Penton zo’n grote rol heeft gespeeld in de historie van zowel KTM als Alpinestars.
Op 19 augustus 2025, een paar weken voor zijn overlijden op 7 september 2025, vierde John zijn 100e verjaardag.
| In 1959 reed John Penton met een BMW R69 S van New York aan de Amerikaanse oostkust naar Los Angeles aan de westkust in een tijd van 52 uur, 11 minuten en 1 seconde. Met een gemiddelde snelheid van ruim 93 km/u was dat destijds een nieuw Amerikaans record. Amerika was destijds nog niet voorzien van een landelijk dekkend snelwegennetwerk. Penton’s prestatie werd breed uitgemeten in de Amerikaanse pers en op TV. Het maakte hem in één klap beroemd in Amerika. |
Illustratie: Archives A. Herl
Foto’s: Archives A. Herl
