Heb ik je aandacht? Dacht ik al. Een wat opvallende kop, toegegeven — maar dat was precies de bedoeling. En ja, ik weet het: in de vorige editie had ik aangekondigd dat de volgende afleveringen over navigatieapps zouden gaan. Toch besloot ik even van de route af te wijken. Want soms kom je onderweg iets tegen dat simpelweg te leuk is om te negeren. En dit is zo’n geval. Bovendien past het verrassend goed onder de kerstboom, dus wachten tot het voorjaar leek me niet handig.
Ik werd namelijk overvallen door een boektitel die me hardop deed lachen: Reeth, van Lull tot Anus. En toen ik beter naar de cover keek, maakte mijn hart een klein vreugdesprongetje: de auteur is Paul Vreuls, een oude bekende. Dat vroeg om nader onderzoek — én om een verhaal dat zowel luchtig als een tikje beschouwend mocht worden.
MrGPS: waarom is het nu wél interessant om apps serieus te nemen?
Een ontmoeting in Rectum
Zoals een aantal lezers misschien weten, heb ik jarenlang in een boerderij in het Twentse Rectum gewoond. Inderdaad: een plaatsnaam die gegarandeerd voor opgetrokken wenkbrauwen zorgt. Dat vond ook Paul, destijds nog een onbekende voor me. Hij belde op of hij eens mocht langskomen, want hij werkte aan een reeks artikelen over bijzondere plaatsnamen.
Zijn timing was opvallend: het was kort nadat Rectum landelijk nieuws haalde doordat alle inwoners een gratis abonnement op Pornhub kregen — als ludieke actie vanwege de naam van hun dorp. Dat trok vanzelfsprekend media-aandacht, en dus ook die van Paul.
Natuurlijk heb ik hem met plezier ontvangen. Ik bracht hem in contact met wat kleurrijke locals — want dat is precies wat Paul in zijn boek doet. De bijzondere plaatsnaam is slechts het vertrekpunt; de echte verhalen gaan over de mensen die er wonen. Hij zoekt soms naar de herkomst van de naam, maar veel vaker naar wat het betekent om er te leven. Zonder romantisch gedoe, maar met oprechte nieuwsgierigheid. En dat maakt zijn boek prettig echt.
Zijn bezoek aan Rectum was in januari 2021. Voor mij persoonlijk een lastige tijd — midden in een scheiding en de aanloop naar mijn vertrek uit dat mooie dorp. Toch herinner ik me dat gesprek met warmte. Paul had niet alleen interesse in mijn verhalen, maar ook in de mens daarachter. Diezelfde toon van aandacht en mildheid lees ik terug in zijn boek.
Roomser dan de paus
Natuurlijk hadden we het ook over Rectum zelf. We toerden wat rond, en ik vertelde hem over mijn plan om het plaatsnaambord aan te vullen met een onderbord: ‘da’s pas een gat’. Dat plan is er nooit van gekomen, maar ik vind het nog steeds een leuke grap. Dus vroeg ik onlangs aan ChatGPT om zo’n bord te ontwerpen. Helaas — de kunstmatige intelligentie bleek roomser dan de paus:
‘Helaas mag ik geen afbeelding maken met dat woord op een bord, omdat het in sommige contexten als dubbelzinnig of kwetsend kan worden geïnterpreteerd.’
Puntjes mochten van ChatGPT wél.
Gelukkig is Paul zelf, hoewel afkomstig uit het katholieke Zuiden, minder preuts. In zijn boek neemt hij geen blad voor de mond. Al in het voorwoord bekent hij:
‘Gaandeweg het schrijven van deze serie over scabreuze plaatsnamen krijg ik er steeds meer lol in, totdat ik het wel van de daken kan schreeuwen: lul en kut en kont, poep en reet en stront – ja, werkelijk, een groot genoegen.’
En dat plezier spat eraf. Elk hoofdstuk ademt verwondering, taalplezier en een flinke dosis zelfspot.
Scabreuze plaatsnamen: Reeth, de parel van de Betuwe
Wat heeft dit met GPS te maken?
Goede vraag. Op het eerste gezicht natuurlijk niet veel — behalve misschien dat beide iets met oriënteren te maken hebben. Toch zie ik twee duidelijke verbindingen.
Ten eerste: op de website boekreeth.nl kun je gratis een vijftal prachtige routes downloaden. Die leiden je langs enkele van de dorpen die in het boek aan bod komen. En ja, de route door Stinkhoek, Tranendal of De Dood voelt ineens nét iets avontuurlijker dan de standaard ‘mooiste bochten van de Veluwe-tocht’. Om maar niet te spreken van de ‘Route de Beffe’.
Maar belangrijker nog: het boek is een herinnering dat reizen niet alleen om wegen draait, maar ook om verhalen. Wij motorrijders (en trouwens ook automobilisten, fietsers, wandelaars) zijn vaak op zoek naar de mooiste route: de fraaiste uitzichten, de spannendste bochten, het meest gevarieerde landschap. Maar misschien is dat maar de helft van het plezier. De andere helft zit in de ontmoetingen onderweg — in de verhalen die niet op de kaart staan.
De mooiste verhalen liggen naast de weg
Soms vertelt een landschap z’n eigen verhaal: een kronkelende dijk, een verlaten kerk, een veld waar ooit gevochten is. Maar nog mooier is het wanneer je even afstapt, een praatje maakt met de boer die op het hek zit te rusten, of de dorpsbewoner die zijn hond uitlaat.
Vraag hoe het met hem gaat, en vaak ontstaat er iets onverwachts. Misschien vertelt hij dat er nog een oude Kreidler in de stal staat, of dat hij hoopt dat zijn dochter het bedrijf voortzet omdat zijn zoon alleen maar achter de computer zit. Zulke gesprekken maken een rit onvergetelijker dan welke panoramische bergpas ook.
Ik herinner me nog goed een voorval dertien jaar geleden, toen ik toerend door de Zuid-Rhône een wijnboer ontmoette: Philippe, van Domaine Saint Jean du Barroux. Hij vertelde dat hij zijn druiven bewust op de noordhelling plantte — al vooruitlopend op de gevolgen van klimaatverandering.
Drie jaar later reed ik door de Lorraine. Na een heerlijke lunch in een klein restaurant zag ik aan de muur een foto van Philippe hangen. Toeval? Blijkbaar niet: hij bleek een goede vriend van de eigenaar. We raakten aan de praat, deelden herinneringen en lachten om de kleine wereld waarin we leven. Tien jaar later staat die rit me nog steeds haarscherp bij. Niet vanwege de route — maar vanwege dat gesprek.
Een uitnodiging voor de feestdagen
En daarmee zijn we terug bij Reeth, van Lull tot Anus. Want dat boek is, behalve grappig en leerzaam, ook een ode aan menselijke nieuwsgierigheid. Aan het kijken en luisteren naar de verhalen achter namen, plaatsen en mensen.
Dus mijn uitnodiging: leg het boek van Paul onder de kerstboom — voor jezelf of voor een van je motormaten. Neem het mee op reis. Laat het je inspireren om wat vaker van je route af te wijken, even te stoppen en een praatje te maken.
Want wie alleen op zijn scherm naar de route kijkt, mist misschien het mooiste deel van de reis. Soms ligt de echte bestemming niet aan het eind van de weg, maar in het gesprek onderweg.
Het boek Reeth van Lull tot Anus kost net geen 25 euro en is te bestellen via https://boekreeth.nl/
