Dieper dan in Nieuwerkerk aan de IJssel kun je in Nederland niet zinken. Bij de ventweg langs de A20 staat een blauwwitte zuil op het officieel laagste punt van ons land: 6,74 meter onder NAP, zo staat het op het bord. De Nederlandse tekst is verdwenen, maar gelukkig leren we uit de Engelse en Duitse versies nog iets over dit absolute dieptepunt.
De Zuidplas was ooit een petgat, een meer tussen Gouda, Waddinxveen en Nieuwerkerk aan de IJssel. Dit water lag zo’n zes meter onder het gemiddelde niveau van de Noordzee en ontstond door eeuwenlang turfsteken, dat toen als brandstof werd gebruikt. In 1841 werd het meer drooggemalen en sindsdien staat er Zuidplaspolder op de kaart.
Het monument is in 1998 neergezet door meneer van Vliet senior, eigenaar van Van Vliet Trucks. Eromheen staan tientallen vrachtwagens en Landcruisers, wat het rotsvaste vertrouwen van Van Vliet en andere Nederlanders in onze Rijkswaterstaat aantoont. Deze instantie beschermt ons lage land tegen overstromingen.
Pontveer Christiana
Na een paar kilometer rijden loopt de route langs de Hollandsche IJssel, een oude, slingerende rivier. Het plaatsje Gouderak is ook oud; in 1338 stond er al een steenoven, en dat werden er steeds meer. De uit rivierklei gebakken IJsselsteentjes werden gebruikt voor kerken, kastelen en kademuren. De Dorpsstraat van Gouderak loopt boven op de dijk, smal tussen de huizen met uitzicht op de dakpannendaken, het water rechts en boerderijen en weilanden links.
Na Ouderkerk aan den IJssel komen we bij Krimpen aan den IJssel, met aan de overkant Capelle aan den IJssel. Daar ligt een straat die Vaalserberg heet, het einddoel van deze Stijgende-Lijn-route in het zuiden van Limburg. Maar nu eerst Zuid-Holland, waar de pleziervaart ondergeschikt is aan de beroepsvaart. Kijk maar naar de bedrijvigheid op en aan het water.
De IJssel mondt uit in de Nieuwe Maas, en de Molendijk voert oostwaarts tot de Nieuwe Maas de Lek wordt. In Krimpen aan de Lek verzorgt pontveer Christiana het vervoer naar de andere Lekoever. Daar ligt Kinderdijk, wereldberoemd om zijn rijen windmolens, maar met een hulpmotor mogen we daar niet langsrijden. Onze motorroute gaat parallel over de dijkweg naar de Alblasserwaard, die we liever een ‘badkuip’ noemen dan ‘afvoerputje’, tussen de Lek en de Beneden Merwede, met het diepste punt in het midden waar de route loopt.
Toertocht de Noordkaap van Nederland: voor het donker weer thuis
Ook daar slingert een riviertje door een polder onder NAP. De weg langs de Alblas slingert mee door een typisch Hollands uitzicht van sloten, weilanden, koeien en hier en daar een windmolen. Vanaf de vijftiende eeuw werd het overtollige water met windkracht opgepompt en uiteindelijk in de grote rivieren geloosd. In de tweede helft van de negentiende eeuw werd windenergie vervangen door stoomkracht, en uiteindelijk door dieselgemalen zoals die van gemaal van Haaften/polder Sliedrecht, idyllisch gelegen naast een oude windmolen. Tegenwoordig zijn de gemalen elektrisch aangedreven, maar als het nodig is kan ‘Sliedrecht’ nog bijspringen om het land en de motorbanden droog te houden.
Dan volgen driemaal Driel, een oud Nederlands woord voor een driesprong in een loofbos op een oeverwal: Velddriel, Maasdriel en Kerkdriel, waar we overnachten in Sientjes Hotel – B&B, een moderne herberg waar wij op motortochten door het midden van Nederland graag verblijven.
Welkom in Brabant
Via Rome komen we de volgende ochtend in Alem. Sommige plekken langs de route hebben extra charme. Brakel, hoog op de rivierdijk, is zo’n plek. Alem heeft ook een bijzondere bekoring, hoewel het lastig te beschrijven is. Is het de oude dorpskern rond de kerk of de rondweg die naar het pontveer leidt? Het oer-Nederlandse landschap, dat niet door nieuwbouw is verstoord? De motorbanden rollen over een onzichtbaar tijdsspoor, uitgesleten door wolharige mammoeten en sabeltandtijgers in de prehistorie. Millennia later volgden Romeinse troepen die de plaatselijke stammen versloegen en hier een nederzetting stichtten. Daarna kwamen allerlei kerkelijke snuiters en plunderende bendes tijdens de Tachtigjarige Oorlog en de Franse invasie. En dan is er natuurlijk nog 40-45; een vliegtuigmotor met verwrongen propeller als monument.
Alem herbergt een van de oudst vermelde windmolens van Nederland. Zelfs zonder al die achtergrondinformatie, waarvan het bewijs door de tand des tijds is verdwenen, is Alem een mooi waypoint. Daar is de volgende schipper al, die tegen betaling de oversteek van de Maas mogelijk maakt. Zijn veerboot heet Amalia. Zouden die Nederlandse prinsessen, naar wie veerboten zijn genoemd, een percentage van het tolgeld krijgen? Amalia brengt ons van Gelderland naar Noord-Brabant, waar de volgende dijkweg te wachten ligt. ‘Welkom in Brabant’ staat op een bord langs de weg. Dat is vriendelijker dan de teksten die motorrijders op de grens van Gelderland tegenkomen.
Ergens in de buurt van ’s Hertogenbosch passeren we ongemerkt de grens waar onder-NAP overgaat in boven-NAP. Op de hogere Brabantse gronden kronkelen geen hoge dijkweggetjes. Het verkeer tussen de bebouwde kommen verloopt over rechttoe-rechtaan wegen, wat lekker opschiet. Zo rijden we al snel bij Stamproy België in.
Ligt Maaseik nog op Vlaamse bodem, in Maasheuvel rijden we alweer in Nederland. Is er een ongeluk gebeurd op de Pater Sangersbrug over de Maas? De reling ziet er verwrongen uit. Maar nee, het is een kunstproject, genaamd ‘Verbinding van twee Limburgen’, met twee paar handen die aan een touw met een knoop trekken. Heel symbolisch: verbinding in plaats van verwijdering, alle mensen worden broeders aan weerszijden van de Maas.
Toertocht Emilia-Romagna, Italië: de tijd racet voorbij
Sportverslaggever
Berg aan de Maas is alweer zo’n typerende naam op onze Stijgende-Lijn-route. Schimmert is een van de hoogstgelegen dorpen van Nederland, op de rand van het heuvelland dat versierd is met heuvels, bossen en rustieke boerenhoeves. De smalle holle weggetjes in dit landschap zijn geliefd bij fietsers en motorrijders. Bij hotel Aurora in Gulpen schiet een zijweg omhoog de Gulperbergweg op. Deze panoramaweg biedt een wijd uitzicht op de valleien beneden. Veel groen met karakteristieke grijze stenen gebouwen van kerken en kloosters. Hierboven, op de kruising met de Bergweg, staat een beeldje van een fietser, een eerbetoon aan Jean Nelissen, de beroemde sportverslaggever. We zijn hem nog niet vergeten; er ligt een verlept boeket bij en passerende wielrenners willen allemaal met het beeldje op de foto.
De bergweg suist naar beneden richting Mechelen, waar we ons diep in de binnenlanden van Wallonië wanen. In de verte staat op de groen getande heuvelkam het silhouet van de Wilhelminatoren: het einddoel komt in zicht. Geen kans op natte voeten hier als de dijken breken. Het is hier wel hoog, maar niet droog. Het gebied rond Epen telt tientallen bronnen en beken die hier borrelen en zich verenigen in de rivier de Geul, de snelststromende rivier van Nederland. De naam Epen komt van het Germaanse woord ‘apa’, wat water betekent.
Vlak voor Vaals ligt het dorp Lemiers, in het Limburgs geschreven als Lemieësj. Het lijkt wel Albanees! Zó zuidelijk zitten we niet, maar hoe lager we komen op de kaart van Nederland, hoe dichter we de hemel naderen. De hoogste top van Albanië is de 2.764 meter hoge Korab; de Vaalserberg is met slechts 322 meter boven NAP officieel het hoogstgelegen punt van Nederland. Zuurstofflessen en pillen tegen hoogteziekte zijn hier overbodig. Vlak naast het drielandenpunt met België en Duitsland staat het monument dat het einde van onze Stijgende Lijn-route markeert. Direct naast het patatfrietrestaurant ligt het hoogste punt van Nederland. Hogerop kun je in Nederland niet komen.
Foto’s: Michiel van Dam
Download de route Van laag naar hoog
