Het zwarte spatbord van zijn Harley-Davidson Liberator uit 1943 vermeldt in zilveren letters de landen die Jan Gerben Verzijl heeft bezocht tijdens zijn twee jaar durende rit van Fairbanks, Alaska naar Patagonië in Argentinië. En dat met officieel maar zes maanden sabbatical…
Tekst Mark Litjens, foto’s Andrew Walkinshaw
‘In augustus 2008 vlogen mijn Harley en ik naar Fairbanks in Alaska. Drie tot zes maanden geen werkritme, gewoon rijden. Naar San Francisco, waar een goede kennis van mij woont. Slingerend via kleine weggetjes zakte ik af naar de Verenigde Staten en in tweeënhalve maand was arriveerde ik op mijn beoogde reisdoel, bij vrienden in San Francisco. Maar ik was nog niet klaar. Reizen is een verslaving. Dat had ik vrij snel door. Eigenlijk al na zo’n twee weken. Ik voelde mij geweldig op mijn Harley in Alaska. Wat een vrijheid. Overal waar ik stopte meteen aanspraak, waarbij de Liberator als breekijzer diende. Zo’n oude fiets staat in dat deel van de wereld in een museum. Dat ik er zo’n lange reis op maak, bleek een mooi verhaal.
Gevaarlijk
Onderweg gingen wel wat dingetjes kapot: dynamo, accu, dus sleutelen werd onderdeel van de reis. In San Francisco gaf ook de koppeling de geest. Je zou het kunnen zien als een teken van boven dat ik naar huis moest, maar ik ben gewoon verder gegaan met plannen maken om verder te reizen. Het liefst naar Zuid-Amerika. Ik werd voor gek verklaard: zo’n reis op een oude motor, waarvoor buiten de VS amper reserveonderdelen te vinden zijn. Gevaarlijk ook, want sommige delen van de route staan garant voor ellende. Toch maar kiezen voor veilig? Oostwaarts naar New York?
Voordat ik verder kon, moest ik eerst die koppeling repareren. En ondertussen ontdekte ik nog iets anders: mijn 90 dagen-visum voor de VS was nog maar een paar dagen geldig. Ik dacht dat die negentig dagen opnieuw golden toen ik Alaska had verlaten en via Canada later het land weer binnenkwam. Dus niet. De dagen telden af vanaf dag één in Fairbanks. Probleempje, want de koppeling repareren én de grens met Mexico halen, zou niet lukken binnen de termijn.
De Amerikaanse overheid is in zo’n geval niet echt toeschietelijk. Sterker nog: klop niet bij ons aan, op is op. Wegwezen. Zoiets ongeveer staat er op de website van Homeland Security, de afdeling die de visa regelt. Gelukkig vond ik een faxnummer en dus faxte ik mijn verhaal, met foto van de Harley er bij. Gaat de telefoon. Of ik toch even langs wil komen. Ook hier bleek de motor het breekijzer. Ik mocht langer blijven en kreeg bovendien een hoop tips, van de mannen die het kunnen weten, over hoe ik zo veilig mogelijk naar Zuid-Amerika kon rijden. In het kort: blijf weg van drugs, vermijd criminele bendes, zoek een kleine grensovergang en zorg dat je zo snel mogelijk de grensstreek verlaat. Die gebieden zijn het ergst qua criminaliteit. Oh ja, ‘don’t drive at night’. Zou ik sowieso niet doen, want een 6-volt 35 Watt peertje is nu niet echt bepaald een goede lichtbron.
Wat nu?
In Mexico voelde ik mij helemaal thuis. Ik had echt dramatische verhalen gehoord, maar ik heb daar niks van meegekregen. Ik ben alleen maar vriendelijke mensen tegen gekomen. Ik kreeg onderdak en eten. Ondertussen raakte mijn reistijd op. Wat nu? Ik heb mijn werkgever gebeld om verder uitstel te vragen en toen dat niet mogelijk was heb ik ter plekke mijn baan opgezegd. Dat was niet gemakkelijk voor iemand die vanaf zijn veertiende heeft gewerkt en gestudeerd. Bovendien was mijn vliegticket maar een half jaar geldig en niet te verlengen. Ik moest verder van mijzelf, dus ook dit verlies heb ik genomen.
Ik was los. Met alleen spaargeld en gezondheid moest ik mijn nieuwe doel, Tierra del Fuego in het uiterste zuiden, zien te bereiken. Een hele opgave, vooral op een oude motor. Twee weken later, midden in de jungle van Guatemala begaf mijn versnellingsbak het: de derde van in totaal drie versnellingen deed het niet meer. En met maximaal 40 km/u haal je het zuiden nooit. Na een mislukte poging om het zelf op te lossen, ben ik nog een stukje doorgehobbeld. Ik had een tip gehad waar ik een ‘mecanico’ kon vinden, dus die kerel heb ik opgesnord. Die had een werf met autowrakken, maar geen sleutelgereedschap. Maar dat had ik zelf wel en samen hebben we het euvel opgespoord. Niet te maken, dus er moest een nieuw onderdeel komen. Dat heeft uiteindelijk drie weken geduurd en al die tijd heb ik geslapen in een brandweer- en ambulancekazerne in een klein jungledorp. Eten deed ik bij de familie van mijn mecanico. Omdat ik ervaring heb in de gezondheidszorg – als ‘financieel man’ – mocht ik dagelijks meerijden op de ambulance. Mijn EHBO-diploma kwam soms van pas, maar ik was er meer voor til- en sjouwwerk en het verkeer in goede banen leiden. Maar ik had wat te doen. Drie weken in een klein dorp is heel lang. Ook al mag je mee naar een ander dorp waar groots werd gevierd dat het al 15 jaar elektriciteit had.
Drugs
Overdag was er meestal weinig spannends aan de hand. Maar ’s nachts moet je in grote delen van Midden-Amerika niet buiten komen. Dan behoort de wereld aan de drugsbazen. In het arme deel van de wereld wordt politie omgekocht, zodat in het donker drugs vervoerd kunnen worden. Ik zat een keer in de buurt van een klein vliegveld. Overdag kwamen daar misschien drie of vier vliegtuigjes binnen, ’s nachts wel 15. Iedereen weet het, niemand zegt wat. Bang. Maar ook omdat het geld oplevert. Schrijnend, maar wel te begrijpen. Het is de enige manier om uit de armoede te komen. Ik heb zelfs een overval gezien vanuit een wegrestaurant. Alsof ik naar een slechte film zat te kijken: gangsters met cowboyhoeden op, zakdoeken voor de mond en enorme guns in de hand houden een vrachtwagen aan en roven deze in no-time leeg. Gebeurt gewoon.
Bij grensovergangen houden ze je graag lang vast. Om je tegen de avond onder druk te zetten en extra geld te laten betalen. Anders wordt het morgen en moet je daar slapen. Dat wil je niet en dat weten zij. Net zoals aangehouden worden voor ‘speeding’. Op een motor uit 1943. Zie je het voor je?
Langzaam raakte mijn spaargeld op en moest ik zuiniger gaan leven. Ik ging bijvoorbeeld goedkoper eten en ben daar een paar keer ziek van geworden. Maar niks kon mij tegenhouden. De indrukken, de ervaringen, de landen, de mensen, alles bij elkaar wilde ik alleen maar verder. Zelfs ondanks al het gesleutel aan de Harley. Die ging ook maar door. Ik heb veel gasten gezien op van die moderne offroaders. Dat is helemaal niet nodig. Elke motor kan het aan, als ik het kan op mijn antieke fiets.
Mijn vrouw
Op een enorme catamaran ben ik om het moerasgebied bij Panama gevaren, naar Colombia. Waarna de Harley ontzout moest worden. Dag drie op zee was namelijk zo wild, dat er zeewater over de motor sloeg. In Cartagena de Indias, een schitterende stad uit de Spaans koloniale tijd, heb ik de Harley weer aan de praat gekregen. Later, in Medellin, kon ik terecht in een motorzaak. Daar heb ik de hele motor uit elkaar gehaald om het zout er uit te halen en alles weer eens goed te controleren voor het vervolg. Een vervolg dat ineens anders zou gaan lopen. In die motorzaak bleek namelijk de vrouw te werken waarmee ik ondertussen mee samenwoon. Dat verzin je toch niet?
Ik ben vanuit Medellin nog verder gegaan, tot Patagonië. Daar kreeg ik bericht dat mijn vriendin aan kanker geopereerd moest worden. Dus ben ik teruggekeerd om haar bij te staan. Is allemaal goed afgelopen, het bleek goedaardig. Ik heb toen besloten om er mee te stoppen. Het geld was bovendien op, het visum in Colombia liep af, alle reden voor een spoedige terugkeer.
Ander mens
Het reizen heeft niet alleen een geweldige vrouw en hele mooi herinneringen opgeleverd, het heeft mij ook veranderd. De dingen die je ziet, vaak mooi, soms heftig, zetten je op een ander spoor. Pech in de middle of nowhere, ziek zijn zonder dokter in de buurt, het doet heel veel met een mens. Mij heeft het opgeleverd dat ik veel meer met de dag leef. Vol vertrouw op mijn intuïtie en vaar op mijn kompas. Gezondheid is je enige echte rijkdom. Benzine, eten, drinken en een slaapplaats komen daar nog bij. Meer heb je niet nodig. Sterker, dat geef je weg. Is alleen maar ballast. Ik ben na mijn reis eerder tevreden en vooral happy met mijn leven. Wel wil ik het rondje Zuid-Amerika, van Argentinië langs de oostkust naar familie in Colombia, nog een keer afmaken. Wordt vervolgd dus.’
Jan Gerben Verzijl vertrok in 2008 naar Alaska, om in drie maanden naar San Fransico te rijden op een dan 65 jaar oude Harley. Drie maanden werden er uiteindelijk 24: de reiskoorts had hem te pakken. Op zijn website jangerben.nl is het hele verslag te lezen in afwachting van hét boek over deze bijzondere reis.
