Marathonmotor BMW R75/5: 50 jaar en nog steeds springlevend

Een motorfiets met automobielcomfort, zo werd de BMW R75/5 in het jaar dat Moto73 voor het eerst verscheen omschreven door een testredacteur van Moto73. Acht jaar later kocht Lex Konings een R75/5 met 70.000 km op de teller. De tellerstand van de 50 jaar oude BMW is inmiddels opgelopen tot 346.468 km, en daar komen nog wekelijks kilometers bij. Voor Lex, die ook nog een Aermacchi en een Laverda in de schuur heeft staan, is de “jubileum” BMW de motor waarmee hij het liefst rijdt.

Lex Konings (64), opgegroeid in Helmond maar al jaren gesetteld in Nijmegen, had vanaf zijn jeugd al iets met motorrijden. Waar dat vandaan kwam, wist hij niet, want in de familie was er niemand die iets met motorrijden had. “Mijn ouders hadden er niks mee. Pas toen mijn 106-jarige oma overleed, vond ik het motorrijbewijs uit 1938 van mijn opa. En een foto van mijn moeder en haar broer op de motor van mijn overgrootvader. Toen wist ik waar het vandaan kwam. Als klein mannetje keek ik al heel vroeg alle motoren na in de auto. Mijn moeder heeft nooit geprobeerd me van het motorrijden af te houden. Ze wist dat dat toch geen zin had.’

Man en motor

1 van 3

In 1978 kocht Lex samen met zijn broer een SS350 Aermacchi Harley-Davidson.’Mijn broer is er twee keer, zonder helm want dat vond hij niks, mee de straat uitgereden. De eerste keer ging hij bijna onderuit vanwege zand in de bocht. De tweede keer kwam er een auto door de binnenbocht dus vlug de stoep op en onderuit. Met wat schaafplekken was het voor hem einde motoravontuur. Voor mij begon het toen pas. Afrijden voor het examen moest ik op een motor waarvan alleen de tweede versnelling functioneerde. De vorige kandidaat was met de motor omgevallen. Dat ik met die motor toch kon rijden, was voor de examinator voldoende om me te laten slagen. Alleen voor theorie haalde ik een puntje te weinig. Die eencilinder Aermacchi heb ik nog steeds en ben daarmee actief binnen de Aermacchi club in Nederland.’

In mei 1981 kocht Lex zijn rode BMW R75/5 bij De Locht in Veldhoven. Er stond ongeveer 70.000 km op de teller. ‘Ik woonde in die tijd in Helmond, en mijn vader is later, zonder dat ik het wist, naar Veldhoven gereden om te kijken of de motordealer wel betrouwbaar was. Daar aangekomen schrok hij wel even, want hij dacht dat daar een politie-inval gaande was. “Daar gaat Lex zijn aanbetaling”, dacht hij. Wat hij toen nog niet wist, was dat bij De Locht alle politiemotoren uit de regio voor onderhoud kwamen. Dat ik voor een BMW ging, kwam omdat een vriend van me een BMW 100RS had. Met die kuip vond ik de motor niet mooi, maar de kale R75/5 wel. Die is het toen geworden.’

Marathonmotor Honda CB650C: na tien jaar uit de mottenballen

Aanhanger

Omdat Lex altijd dicht bij zijn werkplek (ambtenaar bij de Sociale Verzekeringsbank) heeft gewoond, is de BMW nooit gebruikt voor woon-werkverkeer. Maar des te meer voor leuke ritten in het buitenland. ‘Mijn vrouw en ik zijn het eerste jaar met de BMW meteen naar Spanje en Portugal gereden. Dat beviel prima. Een jaar later toch maar een Gläserkuip – van een Honda maar passend gemaakt voor de BMW – gekocht omdat je dan meer uit de wind zit. En wat betreft de kou scheelt het ook een jas. In juli 1982 nieuwe uitlaatdempers gekocht. De originele dempers waren doorgeroest. Een jaar en twee maanden later zat er een gat in de bovenkant van die dempers. De garantie was net voorbij. Ik heb er toen zelf van aluminium een plaatje op vastgepopt. Die uitlaten, met plaatje, zitten er 246.000 km later nog steeds op. Om wat meer bagage mee te kunnen nemen, heb ik een Freebird-aanhangertje (op vakantie door Italianen altijd lachend Carello genaamd – carello is karretje op z’n Italiaans) gekocht. Onze degelijke De Waard-tent van 15 kg moest mee kunnen. Met de aanhanger ging dat prima. In de grote vakanties zijn we in bijna alle landen van Europa geweest, behalve de Oostbloklanden. Veel in Engeland gereden en in 1990 Ierland doorkruist waarbij we ook in de Belfast en (London) Derry zijn geweest. Bij binnenkomst van de stad werden wij door gewapende soldaten met de loop op ons gericht scherp in de gaten gehouden. Dat voelde niet echt lekker. Toen we de motor in een parkeergarage wilden zetten, werd eerst de aanhanger gecontroleerd op explosieven. Prettiger was het aan de grens in voormalig Joegoslavië. Kilometerslange file, maar we werden eruit gehaald. Toen de douanebeambte het deksel van de aanhanger opende, blies hij op zijn fluitje. Ik was even bang dat ik de pineut was, maar hij wilde zijn collega’s laten zien welke landenstickers er allemaal aan de binnenkant van het deksel zaten. Zo kan het dus ook.’

Cardan

Hoewel helemaal verliefd op de BMW R/75/5, is Lex geen lid van een BMW-club. ‘Wel heel even geweest, maar de liefde was snel bekoeld. Ik was op een BMW-meeting toen ik ’s avonds naar huis wilde gaan en merkte dat ik geen stadslicht had. Ik liep even terug naar de zaal met de vraag of iemand dit euvel herkende. Totaal geen reactie, ook niemand die aanbood wel even te willen kijken of hij iets kon doen. Ik ben sinds de oprichting in 1985 lid van de Aermacchi Club. Als daar zoiets gebeurde, stonden er meteen tien mensen klaar om je te helpen. Of dat in ieder geval probeerden te doen. Voor het jaarlijkse Aermacchi-treffen in Zwitserland maak ik, samen met mijn zwager Ton, de routes en rijden we elk jaar voorop met een groep naar Brunnadern. Ik ben binnen de club wel een vreemde eend in de bijt, want ik kom bijna altijd met mijn BMW. De eencilinder Aermacchi is geen motor voor de langere afstand, de BMW des te meer. Verder ben ik een fervent liefhebber van wegrace. Ik sla geen TT over. Ieder jaar met de BMW daar naartoe. Niet met mijn vrouw, maar met een vrouwelijke collega achterop. Haar jaarlijkse uitje. Samen met de Aermacchi Club ook een paar keer een bezoek gebracht aan de races op Isle of Man. Wat een belevenis, zeker in 2007 op de dag dat we zelf het circuit op mochten. Op de BMW met 180 km/u door de dorpen heen knallen. Pas achteraf realiseer ik me hoe fout dat had kunnen gaan. Maar toen was het wel kicken.’

Met de BMW hebben Lex en zijn vrouw een groot deel van Europa doorkruist. ‘Een van de mooiste gebieden vinden wij de Picos d’Europa, een gebergte in Noordwest-Spanje. Daar vindt ook een jaarlijkse rally plaats. Omdat mijn vrouw de laatste jaren liever niet meer zo lang achter op de motor wil zitten, hebben we de laatste keer de motor op de aanhanger gezet. Wat denk je, gaat bij vertrek uit Spanje na 100 km de auto kapot. Motor van de aanhanger, ANWB geregeld voor repatriëring van de auto en op de motor terug naar Nederland. En het was weer als vanouds genieten. De motor heeft ons in al die tijd onderweg maar één keer in de steek gelaten. Dat was in 2015 op de heenreis naar Luxemburg toen de cardanas brak.”

Onderhoud

Wanneer je, net als Lex, veel kilometers met je motor rijdt, vraagt dat ook om het nodige onderhoud. ‘Dat onderhoud werd de eerste jaren gedaan door De Locht. Omdat ik in 1983 naar Nijmegen ben verhuisd, heb ik na een paar jaar toch gezocht naar een adres dichterbij huis. Omdat de as van mijn kickstarter (die in het blok zit geperst) los ging zitten en er lekkage ontstond, heb ik het adres gekregen van ene dokter C (zo wordt hij in BMW-kringen genoemd). Hij (Cor, al lang gepensioneerd) heeft daarna alle belangrijke reparaties aan mijn BMW uitgevoerd. Het normale onderhoud deed en doe ik meestal zelf. Alleen bij de grotere ingrepen, zoals totale revisie van het motorblok en versnellingsbak, ga ik naar Cor die er echt verstand van heeft. Het uitbouwen van het motorblok doe ik dan zelf. Omdat het blok er in 2007 toch uitlag, heb ik het frame kaal gemaakt, laten verzinken en daarna opnieuw laten poedercoaten. Dat is een van de redenen waarom de motor er nu nog zo puntgaaf uitziet. Door de zinklaag treedt op de lasnaden of daar waar bouten in het frame zitten geen roestvorming op. De spaken van het voorwiel heb ik ook een keer laten vervangen. Die waren verroest. Dat ziet er natuurlijk niet uit. In de eerste jaren dat ik de BMW had, kreeg de motor elke 6.000 km een beurt. Ik heb toen vaak geroepen “doe maar een grote beurt”. Dat was achteraf gezien helemaal niet nodig geweest en het heeft me flink wat extra geld gekost.’

Met de huidige brandstofprijzen in het achterhoofd wordt er wat meer gelet op het brandstofverbruik. ‘Dat lag jarenlang rond de 1:16, maar ik merkte de laatste tijd dat het was opgelopen tot 1:14. En als ik flink doorreed, daar hou ik wel van, werd het verbruik nog hoger. Ik vond dat niet normaal, maar wat was eraan te doen? Van Dokter C kreeg ik het advies om de Bing-carburateurs na bijna drieënhalf ton eens te reviseren. En dat heb ik gedaan. Hoofdsproeiers, gasnaald en membranen vervangen. Het resultaat was verbluffend. Ik haal nu met gemak 1:18 en als ik het kalm aan doe (valt niet mee), haal ik zelfs 1:20.’

1 van 5

BMW R75/5 op de brug

Keurig op tijd arriveert Lex met zijn BMW bij MOTO73-Expert Van Sleeuwen. Daar wordt eerst vol bewondering naar de 50 jaar oude motor gekeken. Een eerste blik op de R75/5 maakt duidelijk dat deze motor de afgelopen jaren qua onderhoud weinig tekort is geschoten. Na het gebruikelijke proefritje moet Van Sleeuwen lachen. ‘Dat je op een oude motor rijdt, merk je het eerst aan de remmen. Als je dat vergelijkt met de motoren van nu is dat een wereld van verschil. Met de oude trommelremmen krijg je de motor wel stil, mits je op tijd begint met remmen en hard genoeg knijpt. Het motorblok loopt heel mooi en als je rustig rijdt, gaat het schakelen zonder al te veel geweld. Geef je wat meer gas, dan is dat anders. Niet verontrustend, want dat hebben ze allemaal.’ Op de brug wordt de R75/5 aan een grondige inspectie onderworpen. De motor verkeert bijna in showroomstaat. ‘Maar ik heb voor deze gelegenheid dan ook nog eens extra goed gepoetst’, aldus de eigenaar. Over de remmen valt niet meer te zeggen dan dat ze goed werken naar de maatstaven van 50 jaar geleden. Ofschoon Van Sleeuwen het tijdens de proefrit niet meteen was opgevallen, is vervanging van de balhoofdlagers geen overbodige luxe. ‘Door de zware kuip is er meer druk op het voorwiel, waardoor ik het waarschijnlijk niet heb gevoeld. Maar op de brug met het voorwiel los hoef je geen expert te zijn om te voelen dat er werk aan de winkel is’, concludeert Van Sleeuwen. De originele verlichting (bijna kaarslicht) is vervangen door een halogeenlamp. ‘En dat scheelt nogal een slok op een borrel. Wel heb ik altijd nog een originele lamp bij me voor het geval in het buitenland een overijverige agent er een punt van maakt dat het niet de originele verlichting is.’ Zestien jaar nadat het frame opgeknapt is, ziet die er nog prima uit. Dat geldt ook voor de achterschokbrekers, maar die zijn dan ook al twee keer vervangen. Met de dynamo, accu en spanningsregelaar zijn in het verleden nooit problemen geweest, en meting wijst uit dat het nog steeds goed zit. Op onderhoud is bij deze motor niet bezuinigd. ‘De eerste eigenaar, een bakker, heeft 60.000 km met de BMW gereden. De tweede eigenaar was een jonge gast die hem snel weer heeft verkocht. Vanaf het moment dat ik hem heb (1981) is er maar één keer echt mee in de pekel gereden. Ik had al snel door dat dat niet goed was voor de motor. Maakte ik ook nog eens de fout dat ik de motor met warm water in plaats van met koud water reinigde. Verder heb ik de motor nooit gespaard en gebruikt waarvoor die is gemaakt: heel veel kilometers maken. Het motorvirus heeft op mijn gezin wel vat gekregen, want onze jongste dochter rijdt ook motor. Ik heb in mijn leven drie motoren gekocht (Aermacchi, Laverda en deze BMW), maar nog nooit eentje verkocht. En dat blijft ook zo.’

Technische gegevens

Foto’s: Peter van der Sanden