Doe het zelf!
De uitspraak ‘vaak ben je te bang’ is zeker op klein motorfietsonderhoud van toepassing. Redacteur Nick Enghardt is geen techneut, maar een fervent hobbysleutelaar zoals zovelen. Als hij het kan, kun jij het ook. De komende tijd legt hij je stap voor stap het meest voorkomende motorfietsonderhoud uit.
Stap 1:
BENODIGDHEDEN
Een paddockstand of middenbok
Olielekbak (teiltje kan ook, zorg wel dat het goed schoon is)
Handschoenen (geen must)
Poetsdoeken
Olie (check de handleiding voor de juiste olie)
Oliefilter (check de handleiding voor het juiste filter)
Stap 2:
OPWARMEN
Begin altijd met het opwarmen van de motor. De olie is dan dunner en loopt gemakkelijker het blok uit. Zo zorg je dat alle olie eruit komt en omdat het makkelijker stroomt, vloeien eventuele vervuilingen met de olie mee het blok uit.
Rijd bij voorkeur even een rondje in plaats van de motor stationair warm te laten draaien. De motor wordt bij stationair warmdraaien verkeerd belast. De boel zal niet meteen stuk gaan, maar het is niet goed voor de techniek. Bovendien is een rondje rijden altijd leuker.
Eenmaal warm is het wel zo slim de motor een kwartiertje af te laten koelen. De olie is dan nog altijd warm genoeg, maar zaken als de uitlaat zijn tenminste niet meer gloeiend heet.
Video
Je kunt ook de video van deze how-to bekijken, klik hier.
Stap 3:
OLIE AFLATEN
3.1
Haal los wat los moet om bij de aftapplug en het oliefilter te komen. In je werkplaatshandboek staat precies wat wel en wat niet los moet. Voor je het weet, sta je onnodig een uitlaat te demonteren.
3.2
Als alles bereikbaar is, maak je de boel rondom de aftapplug en het filter even goed schoon met de poetsdoek. Twee redenen: allereerst levert sleutelen aan een vieze motor niet de beste resultaten en ten tweede wil je geen viezigheid in je lekbak als de olie eruit loopt. Daar kom ik zo op terug.
3.3
Plaats je lekbak onder de aftapplug. Let goed op; bij een horizontaal ingedraaide aftapplug zal de olie dus ook horizontaal het blok uit komen. Het zal er niet uitspuiten, maar houd er rekening mee dat het er toch zomaar twintig centimeter ver uit komt.
3.4
Pak de juiste maat sleutel of dop en draai de aftapplug los tot je hem met de hand helemaal los kunt halen. Zo krijg je geen vieze olie over je gereedschap.
3.5
Tijd om de handschoenen aan te trekken, voor de zekerheid. Kijk even hoe de olie er waarschijnlijk uitkomt en zorg dat je je handen niet onnodig in de spreekwoordelijke vuurlinie hebt.
Let op
Onder de plug zit meestal een afdichtingsring – vaak van koper of aluminium – om de plug goed af te sluiten. Meestal blijft deze wel aan de plug zitten, maar soms kleeft die aan het blok. Niet handig als die dan onder in de olie ligt. Dus let op!
Je wilt de afdichtingsring sowieso nog even hebben voor wanneer je het oliefilter loshaalt.
3.6
Draai de plug er verder met de hand uit. Houd hem goed vast, anders ligt hij zomaar onder in de bak warme tot hete olie, die waarschijnlijk gitzwart is. Dan kun je hem er op de tast uithalen.
3.7
Laat de lekbak staan terwijl de motor uitdrupt. Een ideaal moment voor een bak koffie of een toiletbezoek. Als het straaltje olie overgaat in druppelende olie heb je het wel.
Let op
Sommige motoren – zoals deze BMW F850GS – hebben een ‘droog carter’. Daardoor moet je nog een tweede plug aflaten of een apart reservoir. Zorg dat je zeker weet hoe het met jouw motor zit. In je gebruikershandleiding staat het sowieso vermeld.
Stap 4:
OLIEFILTER LOSHALEN
4.1
Je olie verversen zonder nieuw oliefilter is zinloos. In het filter zit namelijk het gros van de vervuiling, die je weer je blok in spoelt als je er verse olie doorheen stuurt. Kortom: altijd het filter verwisselen.
4.2
Hier had je die koperen ring nog even voor nodig. Draai de aftapplug handvast terug in het blok. Zo kun je de lekbak verplaatsen en onder het oliefilter zetten zonder dat je werkplek er helemaal onder zit.
4.3
Haal het oliefilter los met de juiste sleutel. Soms zit er een zeskant op het uiteinde van het oliefilter en kom je met een eenvoudige doppendoos een heel eind. Het kan ook een specifiek gereedschap zijn, maar vaak past een universele oliefiltersleutel ook. Check je werkplaatshandboek voor de zekerheid.
4.4
Er komt altijd nog een beetje olie mee als je het oliefilter loshaalt. Controleer of de rubberen afdichting netjes aan het filter is blijven zitten en niet nog tegen het blok geplakt zit. Dat komt wel eens voor bij motoren waarvan het filter erg lang niet is gewisseld. Giet het filter goed leeg in de lekbak voor je hem aan de kant legt.
Stap 5:
CONTROLEER DE OLIE
Met alle olie uit het blok is dit het moment om de olie even te controleren. Eventueel kunnen stukjes metaal of andere zaken die niet in je blok horen verraden dat er iets mis is.
Als er niets aan de hand is, kun je verder met Stap 5. Drijven er wel mysterieuze zaken in de olie, dan is het wellicht tijd een specialist in te schakelen.
Stap 6:
OLIEFILTER MONTEREN
6.1
Maak het blok goed schoon met de poetsdoek. Eventuele viezigheid in het blok komt samen in het filter. Het zou zonde zijn als je je verse filter vastdraait in dat vuil.
6.2
Pak het nieuwe oliefilter uit. De nieuwe rubberen O-ring kan wel een beetje smering gebruiken om goed op zijn plek te draaien. Smeer hem even in met nieuwe olie. Het is verleidelijk je vinger even in de lekbak te dippen, maar je hebt niet voor niets net het montagepunt van het filter schoongemaakt, toch?
6.3
Monteer het oliefilter met de hand. Zonder overdrijven draai je hem met de hand over het algemeen strak genoeg vast. Een oliefilter is maar een heel simpel stukje blik, dus je draait het zo stuk. En anders de rubberen O-ring wel. Als je een moersleutel, je universele of specifieke filtersleutel gaat gebruiken, zorg dan voor een momentsleutel en controleer hoe strak hij maximaal mag worden vastgezet.
STAP 7
AFTAPPLUG TERUGDRAAIEN
7.1
Terug bij het controversiële onderwerp van de koperen afdichtring; meestal kun je deze prima hergebruiken. Zeker als de ring op het oog nog mooi vlak en onbeschadigd is. Eventueel kun je hem met een brander even laten zwellen, maar meestal volstaat omdraaien en hergebruiken.
Bij twijfel? Altijd een nieuwe. Zo’n koperen of aluminium ring kost geen drol en als hij alsnog gaat lekken, is hij er lastig tussenuit te krijgen zonder dat alle olie – opnieuw – uit het blok loopt.
7.2
Tot nu toe is olie wisselen een simpel klusje; hou dat ook zo. Het vastdraaien van je aftapplug is namelijk een stuk delicater dan zomaar een bout indraaien. Het is begrijpelijk dat je hem lekker strak wilt draaien om lekken te voorkomen. Dan heb ik nieuws voor je: als je hem te strak draait, vervormt de koperen ring te veel en dan gaat hij alsnog lekken. Draai je hem echt, maar dan ook echt te strak, dan ben je nog verder van huis. De stalen plug draait namelijk rechtstreeks in het aluminium carter. Staal is sterker dan aluminium, dus de schroefdraad op de plug wint het uiteindelijk altijd van de draad in het blok. Houd je aan het voorgeschreven aanhaalmoment om te voorkomen dat je je schroefdraad uit het carter draait. Mogelijk scheurt het carter zelfs. Dus in tegenstelling tot het hergebruiken van de afdichtingsring… Houd je hier als het even kan echt aan de voorschriften.
Mocht je nu echt niet beschikken over een momentsleutel, draai hem dan met de hand zo vast als gaat en dan nog een klein beetje vaster met de sleutel of dop. Niet overdrijven; vast is vast. De koperen of aluminium afdichtingsring vervormt en houdt druk op de plug, dus hij komt echt niet zomaar los.
STAP 8
OLIE VULLEN
8.1
Als het goed is, heb je de juiste hoeveelheid en de juiste viscositeit olie voor je motor bij de hand, zoals aangegeven in je handleiding of werkplaatshandboek. Waarom precies die olie geschikt is, hangt onder meer af van de viscositeit. Op een kan olie staat altijd een getal voor en een getal na de hoofdletter W. Dit omschrijft de viscositeit, oftewel hoe stroperig de olie is. Er is echter meer op te maken uit die notering.
Het getal voor de W geeft namelijk aan hoe dik de olie in de winter wordt. Of specifieker: bij 0 graden Celsius. Hoe lager dit getal, hoe minder de olie verdikt als het koud wordt.
Het getal na de W geeft vervolgens aan hoe veel dunner de olie wordt bij 100 graden. Hoe lager dit getal, hoe minder de olie verdunt als die warm wordt.
Soms kan een andere SAE-waarde – zoals dat dan genoemd wordt, naar de Society of Automotive Engineers die het vastlegde – voordelen hebben. Als het gaat om meer vermogen of sneller de juiste smering hebben bij koud weer voor de doorrijders onder ons. Als je zorgt dat je aan de door de fabrikant opgegeven waarde houdt, zit je altijd goed.
8.2
Draai de vuldop los, giet ongeveer twee derde van de aangegeven hoeveelheid olie erin. Vanaf daar is het handig om voorzichtig bij te gieten en tussendoor te peilen. Staat het niveau tussen minimum en maximum, dan ben je klaar en kun je de vuldop er weer opdraaien.
STAP 9
AFRONDEN
9.1
Start de motor en laat hem heel even draaien. De olie wordt dan rondgepompt en bereikt zo alle hoekjes en gaatjes van het blok.
9.2
Controleer met de peilstok of het peilglas of het peil klopt. Soms moet dit met de motor op de zijstandaard, dus controleer dit goed voor je te weinig of te veel in het blok gooit.
9.3
Controleer het oliefilter en de aftapplug of die niet toch zijn gaan lekken.
9.4
Monteer de zaken die je los hebt moeten halen om overal bij te kunnen weer, uiteraard in omgekeerde volgorde.
9.5
Voer het oude oliefilter en de afgewerkte olie af bij de milieustraat of andere gecertificeerde punten.
STAP 10
KLAAR
en rijden maar!
