50 jaar MOTO73: een blik op de Sportkalender van toen

In MOTO73 #3 van 1973 stond de Sportkalender met de wedstrijden op WK- en EK-niveau. Ook de Nederlandse wedstrijden stonden vermeld. Zijn er nog wedstrijden van toen die nu nog steeds op de kalender staan? En welke wedstrijden zijn verdwenen, terwijl we die best wel een beetje missen?

Fotografie: NMBA.NL, Henk Keulemans, Jan Boer

Een blik op de Sportkalender van 1973 leert dat er toen veel minder wegrace-GP’s werden verreden en dat ze ook nog allemaal in Europa plaatsvonden. Heel incidenteel had je in de jaren 60 en 70 een GP buiten Europa, zoals bijvoorbeeld in Daytona. Het aantal cross-GP’s was daarentegen iets hoger dan nu, maar ook die werden vooral in Europa verreden.

50 jaar MOTO73: Egbert Braakman, een leven lang motorsport

De wegrace had twaalf GP’s (zie kaderstuk). Daarvan zijn er 50 jaar later nog maar twee over: Assen en Brno. Het huidige TT Circuit heeft nog de contouren van de baan van een halve eeuw geleden. In Brno werd destijds op een stratencircuit gereden en nu op een aangelegd circuit, dat ook nog wel iets heeft van het vroegere stratencircuit. Wel is het merendeel van de toenmalige GP-circuits nog steeds in gebruik, maar er worden geen GP’s meer verreden. op Francorchamps en Paul Ricard is de WK endurance nog wel aanwezig.

De cross-GP’s had in die tijd afzonderlijke wedstrijden voor twee klassen: 250cc en 500cc. De 125cc kwam er twee jaar later pas bij en de zijspannen moesten zelfs wachten tot 1980. Die reden net als de 125cc voor een FIM Cup. De 250cc had in 1973 elf wedstrijden, de 500cc tien. Wat een verschil met nu, want voor dit jaar staan er 19 GP’s gepland. Van die 21 cross-circuits van 1973 stond er aanvankelijk nog slechts één op de kalender, het Finse Hyvinkää. Maar die wedstrijd werd verplaatst naar het bij Helsinki gelegen Vantaa. Verdwenen zijn bekende namen als Sittendorf, Payerne, Carlsbad, Namen, Ettelbruck en St. Anthonis.

Nationale wegraces

Hoe zag de Nederlandse wedstrijdkalender er in 1973 uit? Binnen de landsgrenzen werden tal van nationale en internationaal wegraces verreden. Waar de wegrace zich tegenwoordig vooral afspeelt op het TT Circuit Assen, werden een halve eeuw geleden vooral stratencircuits gebruikt. Het verkeer was veel minder intensief dan nu, waardoor het niet zo moeilijk was een paar wegen of een industrieterrein af te sluiten.

Nederland speelde internationaal een hoofdrol in de 50cc, met wereldtitels voor Jan de Vries in 1971 en 1973. Een behoorlijk aantal Nederlanders ging van start in de GP 50cc, maar ook op een lager niveau bestond veel belangstelling voor deze klasse. De topsnelheid was niet hoog vergeleken met de racemotoren van nu, waardoor een stratencircuit al gauw geschikt was voor deze categorie. Ook konden de zwaardere 125cc en 250cc op de meeste circuits terecht. Op de ruimere circuits reden ook nog de 350cc en de 500cc. En zelfs de zijspannen.

Sommige circuits stelden behoorlijke eisen aan de stuurmanskunst van de coureurs, andere waren niet meer dan een paar rechte wegen met elkaar verbonden door haakse hoeken. Het maakte de rijders allemaal niets uit, want ze konden heel veel racen. Niet alleen de KNMV organiseerde races, onder de rivieren was de Nederlandse Motorsport Bond (NMB) heel actief. In KNMV-kringen werd deze bond geringschattend de ‘Zwarte Bond’ genoemd, maar nam de NMB in 1981 maar wat graag over.

Nationale wedstrijden werden verreden in onder andere Heeswijk, Asten, Arnemuiden, Oirschot, Rockanje, Heerlen, Uden, Arnemuiden, Zandvoort, Alkmaar, Assen (TT Circuit), Mill, Venray-IJsselstein, Den Oever, Echt, Kollum en Voerendaal. Als je een halve eeuw later nog eens over één van die circuits rijdt, kun je je nauwelijks voorstellen dat daar ooit werd geracet. Op oude foto’s verbaas je je over hoe dicht de toeschouwers op de baan stonden. Door een dodelijk ongeluk van een toeschouwer in 1980 in Ammerzoden en ook het verongelukken van enkele coureurs, kwam er een discussie op gang over het racen op stratencircuits. Geleidelijk verdwenen ze dan ook van de kalender – op Hengelo na. Vandaag de dag wordt uitsluitend nog in Assen gereden.

Internationale wegraces

Als je de deelnemerslijsten van de huidige GP’s bekijkt, valt op dat coureurs worden ingeschreven door teams. De teams hebben de startplaatsen en contracteren daarvoor rijders. Hoe anders was het in 1973. De fabrieksteams hadden enkele rijders onder zich, maar de rest van het deelnemersveld bestond vooral uit privécoureurs. Ze moesten in de GP’s proberen naam te maken, die ze vervolgens te gelde konden maken door in internationale wedstrijden van start te gaan voor een leuk startgeld. En als ze het goed deden was er ook nog wel enig prijzengeld te verdienen. Maar in de GP’s werd nauwelijks start- en prijzengeld betaald. Dus mocht een privé-coureur blij zijn als hij na een GP-weekend uit de kosten kwam.

In veel Europese landen werden internationale wegraces gehouden. Ook in Nederland, waar werd gereden in Tubbergen (traditioneel op pinkstermaandag), Oldebroek (altijd op zaterdag, begin augustus), Raalte (in 1973 in augustus, later in juni), Zandvoort, het Gelderse Hengelo (aanvankelijk in het najaar, maar sinds 1976 in het voorjaar) en Hilvarenbeek (de Olof-races in de Beekse Bergen begin september). En dan was er ook nog de internationale 6-uursrace in Zandvoort.

50 jaar MOTO73: fantastische voorjaarstrips naar de Daytona Speedweek in Florida

Veel buitenlandse coureurs die in de GP’s op het podium stonden, reden ook in Nederland, zoals Dieter Braun, Kent Andersson, Jarno Saarinen en Chas Mortimer om er maar eens enkele te noemen. En dat waren niet de minsten, want Braun, Andersson en Saarinen behaalden allen wereldtitels.

Door uitbreiding van het aantal GP’s waren steeds minder aansprekende coureurs beschikbaar. Steeds strengere veiligheidseisen maakten het lastiger om internationale wedstrijden te organiseren. Ook dat waren redenen waarom deze wedstrijden zijn verdwenen. Alleen de HAMOVE in het Gelderse Hengelo houdt nog altijd dapper stand. Deze organisatie zette zelfs een nieuwe internationale competitie op poten. Eerst was dat de 3-Landen Cup, nu het International Road Race Championship (IRRC). Bij deze competitie heeft zich ook het Finse Imatra aangesloten, het circuit waarop Boet van Dulmen in 1979 zijn enige GP-zege behaalde.

Enduranceraces zijn in Nederland nooit zo populair geweest, afgezien van de 24 uur van Oss, georganiseerd door de NMB. Ook Assen heeft een enkele keer een WK-wedstrijd gehad, maar daar liep het publiek ook niet warm voor. In 1973 werd op het circuit van Zandvoort een internationale 6-uursrace georganiseerd. Naast Nederlandse teams startten er ook equipes uit Duitsland, Engeland en Frankrijk. Er waren drie klassementen: 251 t/m 350cc, 351 t/m 500cc en boven 500cc. In alle klassen streden nagenoeg uitsluitend Japanse motoren, maar in de zwaarste categorie ging de zege naar Laverda, met de rijders Jan Strijbis en Piet van der Wal. De tweede plaats was voor een Brits duo op een Norton. Verder in de top-10 een Triumph, een Ducati en een BMW. Boet van Dulmen, die een team vormde met Bert Wienen, werd op een Honda achtste.

Motorcross

Ook in de cross zijn sinds 1973 zowel permanente als speciaal voor een wedstrijd aangelegde circuits verdwenen, zoals bijvoorbeeld Norg. Opvallend is wel dat de drie circuits waarop dit jaar de Masters of Motocross werd verreden, er in 1973 ook al bij waren: Harfsen, Markelo en Oldebroek. Dat zijn echt organisatoren van de lange adem. Banen die zijn gesneuveld zijn onder andere Amsterdam, Loenen, Wijchen, Hengelo, Apeldoorn, Meerkerk, Wintelre, Vrouwenpolder, Vriezenveen, Gouda, Gendt, Venray, Nieuwe Niedorp, Eenrum, Anloo en Assen (Baggelhuizen).

Er werden veel crosses meetellend voor het Nederlands kampioenschap georganiseerd, omdat er net als in de GP’s per klasse een wedstrijd was. Nederland kende vier klassen waarin kampioenscrosses werden verreden: 125cc, 250cc, 500cc en de zijspannen. Dat betekende dat zo’n twintig verenigingen een wedstrijd konden organiseren.

Daarnaast waren er veel internationale crosses. De belangrijkste in 1973 waren de GP 500cc in St. Anthonis, de FIM Cup zijspannen in Makkinga en de FIM Cup 125cc in Bergharen. Naast de GP organiseerde St. Anthonis in maart ook nog de ‘Motorcross der Azen’, een wedstrijd voor de 500cc die dankzij de goede internationale contacten van de organisatoren altijd een sterke bezetting kende en gold als een voorbereidingswedstrijd op het nieuwe GP-seizoen. Verder waren er internationale crosses in Valkenswaard (niet op het Eurocircuit, maar op een baan waar nu een industrieterrein ligt), Meijel, Rhenen, Norg, Lichtenvoorde en Zaltbommel.

Als er geen GP was, konden de GP-rijders vaak in de weekends terecht bij internationale wedstrijden om wat extra geld te verdienen. En anders was er ergens in Europa ook wel een internationale wedstrijd waar ze terecht konden. Vooral in Frankrijk konden ze veel aan de bak.

Baansport

Grasbaanraces werden ook in 1973 hoofdzakelijk in het noorden en oosten van ons land verreden. De zuidelijkste wedstrijd was Ermelo, een wedstrijd die niet meer op de kalender staat. Een wedstrijd die het al die jaren heeft volgehouden, is de internationale race op paasmaandag in Balkbrug.

Speedwayrijders hadden 50 jaar geleden iets meer mogelijkheden dan tegenwoordig, maar ook toen was het geen grote sport in Nederland. Dit jaar staan er slechts races gepland in Stadskanaal en Veenoord. In 1973 werd er ook al in Veenoord gereden. Daarnaast waren er wedstrijden in Geleen, het Olympisch Stadion in Amsterdam en Hengelo OV. In Veenoord is nog volop geloof in speedway, want daar werd op 3 juni nog een nieuw sportpark geopend.

Vanwege de hoge energieprijzen moest Heerenveen het WK ijsrace aan zich voorbij laten gaan. Heerenveen volgde Assen op, in 1972 nog de bakermat van deze tak van motorsport in Nederland. In 1973 was er ook een wedstrijd in Eindhoven. In latere jaren werd er nog gereden op de kunstijsbanen van Deventer, Groningen, Alkmaar en Den Haag, maar op Assen na was geen van deze wedstrijden een lang leven beschoren.

En ook nog

Sinds er niet meer in Drachten wordt gesprint, is Nederland verstoken van sprintwedstrijden. In 1973 was er een internationale sprint in Uden en een nationale wedstrijd in Vlissingen. In latere jaren werden ook op enkele andere locaties sprints georganiseerd.

Trialrijders kwamen in het begin van 1973 goed aan hun trekken, want op vijf achtereenvolgende weekends waren er wedstrijden in Breda, Amsterdam, Harskamp, Lochem en nogmaals Amsterdam. In het voorjaar was er ook nog een wedstrijd in het Limburgse Mechelen en opnieuw Harskamp en Amsterdam. Daarna viel het stil van half april tot eind september. De competitie werd hervat in Schaesberg. Daarna volgden nog Callantsoog, tweemaal Harskamp en Amsterdam, Nijverdal en Arnhem. In het Drentse Langelo werd zelfs nog een internationale wedstrijd verreden. Van al deze locaties is slechts Arnhem overgebleven. Maar gelukkig voor de trialrijders zijn er wel nieuwe wedstrijden bijgekomen.

Van enduro had in 1973 niemand gehoord, want deze tak van motorsport heette destijds nog ‘Betrouwbaarheidsrit’. Ook toen werd het merendeel van de wedstrijden in het najaar verreden. Overgebleven zijn Holten, Vorden en Hellendoorn. Nieuw in 1973 was een rit in het Friese Blija. Deze wedstrijd was een noodgreep, want de FMSK (Friese Motor Sport Kring) kon dat jaar de gebruikelijke wedstrijd in Appelscha niet organiseren vanwege stormschade in het bos. Clublid en endurorijder Piet Hoogland (boer in Blija) zette op zijn landerijen en die van andere boeren een rit uit, die gekenmerkt werd door veel modder. Een andere speciale wedstrijd was de Prutrit – een toepasselijke naam – in Nieuwe Niedorp.

Kalender GP wegrace 1973

Datum	Land	Circuit	Klassen
22 april	Frankrijk	Le Castelet	125, 250, 350, 500, zijspan
6 mei	Oostenrijk	Salzburgring	125, 250, 350, 500, zijspan
13 mei	Duitsland	Hockenheim	50, 125, 250, 350, 500, zijspan
20 mei	Italië	Monza	50, 125, 250, 350, 500, zijspan
2-8 juni	Engeland	TT Man	125, 250, 350, 500, zijspan
17 juni	Joegoslavië	Opatija	50, 125, 250, 350, 500
23 juni	Nederland	Assen	50, 125, 250, 350, 500, zijspan
1 juli	België	Francorchamps	50, 125, 250, 500, zijspan
15 juli	Tsjechoslowakije	Brno	125, 250, 350, 500, zijspan
22 juli	Zweden	Anderstorp	50, 125, 250, 350, 500
30 juli	Finland	Imatra	125, 250, 350, 500, zijspan
23 september	Spanje	Jarama	50, 125, 250, 350, 500

Kalender GP Motorcross 500CC 1973

Datum	Land	Circuit
1 april	Frankrijk	Tarare
15 april	Oostenrijk	Sittendorf
20 mei	Finland	Ruskeasanta
27 mei	Italië	Pinerolo
3 juni	Tsjechoslowakije	Holice
24 juni	Verenigde Staten	Carlsbad
15 juli	Duitsland	Bielstein
5 augustus	België	Namen
12 augustus	Luxemburg	Ettelbruck
19 augustus	Nederland	St. Anthonis

KALENDER GP MOTORCROSS 250CC 1973

Datum	Land	Circuit
8 april	Spanje	Sabadell
15 april	Italië	Serramazzoni
29 april	België	Wuustwezel
6 mei	Zwitserland	Payerne
13 mei	Polen	Szczecin
20 mei	Joegoslavië	Orehova Vas
17 juni	Frankrijk	Cassel
5 augustus	Finland	Hyvinkää
12 augustus	Sovjet Unie	Leningrad
19 augustus	Zweden	Ulricehamn
26 augustus	Oostenrijk	Launsdorf