Marathonmotor: Kawasaki ZX-9R

Ondanks dat er al een Kawasaki Z1000SX Ninja in de schuur staat, is het bij Jurriën Koning nog niet opgekomen om zijn oude vertrouwde Kawasaki ZX-9R dan maar van de hand te doen. Hij heeft te veel leuke herinneringen aan deze sportieve motor en met ruim anderhalve ton op de teller krijgt hij er veel minder voor terug, dan wat de motor hem nog waard is.

Jurriën Koning (52) had eerder een motor dan zijn motorrijbewijs. ‘Ik had een oude Suzuki GT350 in onderdelen gekregen. Iemand had het ding uit elkaar gehaald, maar kreeg het niet meer in elkaar. Ik vond dat wel een uitdaging. Vanwege mijn opleiding tot bromfietsmonteur was het ook meteen een soort leerproject. Ik kreeg de oude Suzuki weer aan de praat; rijden ging nog niet, want de ketting ontbrak. Die bleek bij de vorige eigenaar nog in een bak met olie te liggen. Ketting erop en rijden. Ik was toen pas 17. Natuurlijk mocht dat niet, maar in mijn omgeving, Harkstede in Groningen, was ruimte genoeg.

Zijn ouders waren niet zo blij met zijn enthousiasme voor motoren, ze hadden er zelf niks mee, maar zijn beide opa’s reden vroeger wel motor. Jurriën: Van eentje heb ik nog een foto op een Indian, compleet met lange lederen jas. Ik heb eerst mijn autorijbewijs gehaald en kort daarna mijn motorrijbewijs. De Suzuki bleef nog een poos, totdat de versnellingsbak vastliep. Door een kapotte krukaskeerring was de olie uit de versnellingsbak “opgerookt”. Mensen die achter me reden zagen wel eens witte rookpluimen en dachten dat dat kwam door een te vette smering. Dat ik tijdens de abrupte vastloper de motor overeind hield, was meer geluk dan rijkunst. Koppeling intrekken hielp niet.’

Na de Suzuki-tweetakt volgde een Kawasaki GPZ550. Jurriën: ‘Met deze eerste Kawasaki is direct de liefde voor het groene merk ontstaan. Na de GPZ550 volgde de ZXR750, het model met de opvallende “stofzuigerslangen”. Een Kawasaki ZX-9R werd de logische opvolger. Deze motor kocht ik op de MOTORbeurs voor een zeer interessante prijs. Zo interessant zelfs dat ik hem een jaar later met een kleine winst kon inruilen op een bijna nieuwe Kawasaki ZX-9R. Toen ik met deze tweede ZX-9R 60.000 kilometer had gereden, kwamen er wat extra onkosten. Van mijn vaste monteur kreeg ik het advies om deze motor te verkopen en uit te kijken naar iets anders. Dat was in 2007. Van een kennis kreeg ik de tip dat er een hele mooie ZX-9R, het laatste type dat is gemaakt, te koop stond in Zuid-Limburg. Bijna een wereldreis vanuit Groningen, maar ik ging eropaf. De motor was met slechts 14.000 kilometer op de teller nauwelijks van nieuw te onderscheiden. Over de prijs waren we het snel eens en de motor verdween achter in mijn busje richting Groningen.’

Offroad

De ZX-9R, en alle eerdere motoren, werden door Jurriën Koning alleen gebruikt voor vakantie en korte uitstapjes in eigen land. ‘Met de opleiding tot bromfietsmonteur heb ik weinig gedaan. Door een toevalligheid ben ik al op mijn 23e als zelfstandige bezorgbakker aan de gang gegaan. Vervoer naar mijn werk is dus nooit aan de orde geweest. Wel ieder jaar een langere vakantie samen met mijn partner Ina, die met haar Honda Fireblade tien jaar geleden al eens in Marathonmotor heeft gestaan. Samen met haar, en soms met andere motormaten, ben ik met de Kawasaki ZX-9R in veel voormalige Oostbloklanden geweest. Van Slowakije via een stukje Oekraïne naar Roemenië bijvoorbeeld of een reis door voormalig Joegoslavië. En niet te vergeten Albanië waar we van de ene in de andere verbazing vielen. Geweldige wegen die zomaar in een onverhard pad overgingen. Wat voor ons nooit een reden was om dan maar om te keren. Behalve die keer in Roemenië. De gaten waren diep en stonden vol water. Een Mercedes voor ons ging tot bijna aan de deurklink door het water. Toen we van een local te horen kregen dat het verderop alleen nog maar erger werd zijn we wijselijk omgekeerd. Een stukje offroad is geen probleem, maar dit werd te heftig. Dit illustreert wel dat we onze motoren onderweg niet sparen. Vies worden is niet erg. In de winter gebruik ik de Kawasaki niet, dus pekel heeft deze motor bij mij, en bij de vorige eigenaar, nog nooit gezien.

Knutselwerk

Aangezien Jurriën met de Kawasaki ZX-9R de meeste kilometers in het buitenland heeft gereden, is de kans dat hij daar een keer met pech zou komen te staan het grootst. De eerste keer was in 2013. ‘Dat was tijdens een vakantie in Kroatië. Een kapotte brandstofpomp was de oorzaak. Dat is het model pomp met contactpuntjes, zoals die destijds op diverse motoren zaten. Na bemiddeling door de ANWB werd ik door een afsleepdienst opgehaald. Nieuwe onderdelen zouden lang op zich laten wachten, waardoor de motor terug naar Nederland zou worden gebracht. Dat zag ik niet zitten en de monteur waar de motor naartoe was gebracht gelukkig ook niet. Die wist dat er op een bepaalde KTM een soortgelijke brandstofpomp zat. Hij vond zo’n pomp in de buurt, haalde de contactpuntjes eruit en zette die in de brandstofpomp van de ZX-9R. Daarmee was onze vakantie gered. Een aantal jaren later, op weg naar de Grand Prix in Brno, liep in de buurt van Pilsen de motor warm. De ventilator sloeg niet aan. Ik dacht eerst aan een kapotte sensor, maar dat bleek niet het geval. Ik kwam bij een autogarage terecht waar ze me wilden helpen. De monteur ontdekte al vrij snel dat het motortje van de ventilator stuk was. Hij had nog een ventilator van een Citroën liggen, knutselde het motortje eruit en monteerde dat op de ventilator van de Kawasaki. Een dag later kon ik mijn weg naar Brno vervolgen. Mooi dat soort monteurs, die van niks nog iets kunnen maken. Ik heb wel het idee dat dit soort mensen een uitstervend ras aan het worden is.’

Onderhoud

Voor aanvang van de jaarlijkse grote vakantie gaat de ZX-9R voor een beurt naar Bert(us) Kor Motoren in Scharmer. Jurriën: ‘Dan is het meestal ook tijd voor een setje nieuwe banden en om de twee jaar een nieuwe kettingset. En uiteraard worden alle vloeistoffen vervangen. Olie verbruiken doet de ZX-9R na 155.000 kilometer nog steeds niet en afgezien van twee eerder genoemde kleinigheidjes onderweg heeft deze Kawasaki nooit voor onaangename (lees dure) verrassingen gezorgd. De kleppen worden wel regelmatig gesteld, wat dan wel voor wat extra werkuren zorgt. Maar gelukkig ligt het uurtarief hier niet zo hoog als bijvoorbeeld in de Randstad. En ik heb het volste vertrouwen in monteur Bertus Kor met zijn kleine eenmanszaak. Ik voel me daar nu eenmaal beter thuis dan bij een grote motorzaak.’
Qua brandstofverbruik heeft de ZX-9R twee gezichten. Jurriën: ‘Het verbruik hangt sterk af van de snelheid. Bij rustig toeren is 1 op 18 mogelijk en bij een kruissnelheid van 140-150 km/u op de Duitse autobahn blijft het ook binnen de perken. Maar rij je boven de 200 km/u, dan ontstaat er een “draaikolk” in de tank. De tijdwinst die je dan haalt wordt weer teniet gedaan door extra tankbeurten. De laatste jaren ben ik rustiger gaan rijden. De ZX-9R kan bijna 300 km/u, maar wanneer rij je dit? Ik heb het één keer uitgeprobeerd, gewoon omdat het kan. Maar meestal gaat het niet harder dan 150 km/u. De motor heeft op dat moment, net als wij, vakantie. Het materiaal heeft met die snelheid amper iets te lijden.’

Op de brug

Vanuit Groningen naar het Brabantse Volkel voor Marathonmotor, Jurriën Koning draait er zijn hand niet voor om. MOTO73-expert Van Sleeuwen komt na het gebruikelijke proefritje duwend terug. De Kawasaki wilde niet meer starten. Lege accu? De accu gaat aan de lader, maar de accu op zich blijkt niet het probleem. De eigenaar heeft een iets te lang boutje in de minpool van de accu gedraaid. Hierdoor zit de klem net niet vast genoeg, wat problemen geeft bij het starten. Een drie millimeter korter boutje zorgt voor de oplossing. Van Sleeuwen: ‘En ik denk dat we weer een klassieker te pakken hebben. De motor is amper een bocht om te krijgen. Dat duidt op versleten banden of een versleten balhoofdlager.’ Met het voorwiel los van de brug is de oorzaak snel duidelijk. Geen ‘putje’ maar een flinke ‘put’ zorgt voor het slechte stuurgedrag. Jurriën: ‘Ik heb inmiddels een Kawasaki Z1000SX gekocht en het verbaasde me vanmorgen al dat de ZX-9R beduidend slechter stuurt dan de Z1000SX. Verschil zal er ongetwijfeld zijn, maar dit grote verschil heeft dus een duidelijk aanwijsbare oorzaak.’

De remschijven op de ZX-9R zijn nog niet vervangen en gezien de geringe slijtage is dat voorlopig ook niet nodig. De remklauwen zijn wel een keer vervangen, omdat de remblokjes waren ingeslagen in de klauw. Op het ruimschoots aanwezige kuipwerk valt niets aan te merken. Zelfs alle originele boutjes zitten er nog in. Het motorblok zit nog goed in de lak. Er valt niet één spoortje van verweerd aluminium te vinden. De originele uitlaat heeft plaatsgemaakt voor een exemplaar van Laser (maar wel met een ‘Akra’-sticker erop). Aan niets is te zien dat er al 155.000 kilometer met deze motor is gereden. Zelfs niet aan de voetsteunen. Alleen van het schakelpedaal is wat rubber verdwenen. Met de accu weer vol en het juiste boutje in de accupool start de Kawasaki met één druk op de knop.

Van Sleeuwen: ‘Eigenlijk te gek dat zo’n motor bij inruil nog maar duizend euro oplevert. Hier mankeert niks aan, je kunt er nog heel veel plezier mee hebben. Maar er is amper nog vraag naar zulk soort motoren, niemand zit op zo’n inruiler te wachten.’ Jurriën: ‘Ik heb gelukkig de ruimte om twee motoren te stallen, daarom mag de ZX-9R blijven naast de Z1000SX. Ik moet de ZX-9R wel regelmatig blijven gebruiken, want van stilstand lijdt de motor meer dan wanneer je ermee rijdt.’

Goed om te weten

Met de ZX-9R Ninja deed Kawasaki eind 1997 een poging om de koppositie in het sportieve marktsegment tot 1000 cc te veroveren. In 1973 deed Kawasaki dat eerder met de Z1, in 1984 met de GPz900R en in 1993 met de eerste ZX-9R Ninja. Dat streven lukte niet altijd. Zo moest de ZX-9R het afleggen tegen de Honda CBR900RR Fireblade die vooral lichter was.

De nieuwe ZX-9R (1998) kreeg er 4 pk bij en woog na wat ‘Sonja Bakkeren’ 35 kg minder. Deze ZX-9R werd een totaal nieuw ontwikkelde motorfiets. Alleen de naam bleef hetzelfde. Vanaf 2000 kreeg de ZX-9R een nieuwe neus met twee koplampen. Verder kreeg de achtervork een mooiere afwerking, maar bleef wel iel ogen ten opzichte van exemplaren van vergelijkbare motoren. Verder kreeg de nieuwe ZX-9R onder andere een titanium uitlaatdemper met roestvrijstalen pijpen en een platter kontje. Er werd 8,5 kg gewichtsbesparing behaald door een nieuw blok te ontwikkelen. Dit werd onder andere bereikt door veelvuldig gebruik te maken van magnesium delen. Gebeurde bij het oude blok de klepbediening met tuimelaars, de nieuwe ZX-9R kreeg directe klepbediening. Bij het nieuwe frame vervielen de onderste framebuizen. In 2002 volgde er nog een update. Bij het kontje verdwenen de handgrepen en het blok kreeg een gemodificeerde krukas. Verder maakten de zeszuigerklauwen plaats voor vierzuiger exemplaren. De ZX-9R (met carburateurs) bleef tot 2004 in productie en werd toen opgevolgd door de ZX-10R (injectie).

Richtprijzen bij de motorzaak

Voor een ZX-9R met een redelijke kilometerstand (rond de 50.000 km) moet je bij een motorzaak rekenen op een bedrag rond de € 2.500,-.

Merkenclub

Als Kawasaki-rijder kun je terecht bij de Kawasaki Merkclub Nederland (www.kawasakimerkclub.nl). De club organiseert het hele jaar door diverse activiteiten.