Hoewel de Schotten bekend staan als zuinige mensen, hebben ze opvallend genereuze kastelen en burchten verspreid over het hele land. Tijdens de Castle-Trail in het graafschap Aberdeenshire bezoeken we veertien van deze prachtige feodale gebouwen.

Tekst en foto’s: Klaus H. Daams

‘Mijn huis is mijn kasteel’ – het motto van sommigen. ‘Cubic inches in plaats van woonruimte’ – de filosofie van anderen. En hoe verenig je deze twee verschillende standpunten? Door met cubic inches langs prachtige kastelen te toeren! Misschien klinkt het wat verfijnd, maar het past net zo goed als een zuiger op een drijfstang. We bevinden ons nu midden in dit onderwerp, met de Pan America 1250 in Schotland aan het begin van de Castle-Trail. Maar ach: ‘Wie te laat komt, wordt gestraft…’. De etappe vanaf de veerboot in Newcastle naar Stonehaven heeft behoorlijk lang geduurd, dus het is al bijna 17.00 uur en binnenkort zal Dunnottar Castle, nummer 1 op onze lijst en spectaculair gelegen op een rotsachtig schiereiland met vijftig meter hoge kliffen aan de noordoostkust van Schotland, sluiten. Maar de teleurstelling is beperkt omdat dit eens onoverwinnelijke fort alleen bereikbaar is via een lange, smalle trap die de spieren doet schreeuwen. En eigenlijk heb je toch het beste uitzicht op Dunnottar Castle vanaf een afstandje, aangezien het in de loop der eeuwen is veranderd in een pittoreske ruïne – ook doordat het geen dak meer heeft en omringd wordt door de zee, zeg maar watergekoeld als de Revolution Max van de Pan America 1250. Verandering en innovatie. Iets minder bespreekbaar is het nabijgelegen Aberdeen Britannia Hotel.

Toertocht Zuidwest-Eifel, Duitsland: binnenom en buitenom

Nummer 2 in deze koninklijke reeks is Drum Castle. De route van Stonehaven naar Drumoak over de A957 is één en al rijplezier: één rijstrook, rode telefooncellen en brievenbussen, vlaggen in het Schots wit-blauw, ruw maar uitnodigend asfalt voor bochtige slingerpaden. En als we even stoppen, stopt er een auto en wordt er gevraagd: ‘Alles goed? Okay, fijne vakantie nog!’ Je kunt die altijd behulpzame Engelsen toch gewoon aardig vinden, sorry Schotten? Dan Drum Castle, een compact landgoed met een robuuste toren uit de dertiende eeuw. Bij de ingang zie je drie kanonnen en vier paraplu’s. Bij de kassa krijgen we de vraag of we geen lid willen worden van de National Trust for Scotland in plaats van £14,50 (€16,95) per persoon te betalen. De organisatie zet zich in voor het behoud van het lokale culturele erfgoed. Een jaarlijkse bijdrage geeft ons dan overal gratis toegang voor twee personen: £99,60 (€116,50) of £123 (€144) afhankelijk van je leeftijd. Dat is geregeld, denken we terwijl we naar al die andere kastelen gaan. Tijdens de wandeling door de prachtige kamers staan we versteld en hebben we veel vragen. Wie stoft de kostbare meubels af? Wie stofzuigt de tapijten? Wordt hiervoor het minimumloon betaald? In de salon hangen portretten van de uitgebreide adellijke familie Irvine – het is een verwarrende ‘wie is wie’. We horen bijvoorbeeld dat ‘de dame van het schilderij boven de open haard verliefd was op Frankenstein’, maar misschien hebben we gids Nora verkeerd begrepen. Hoe dan ook, een bezoek aan Drum Castle is absoluut een aanrader.

Slechts een paar mijl verder naar het westen vinden we nummer 3, Crathes Castle. In plaats van meteen door te gaan naar de volgende rondleiding en stiekem te hopen op een ontmoeting met de Green Lady, de huisgeest van dit sprookjesachtige kasteel, genieten we liever van wat frisse lucht in het uitgestrekte park. Geweldig. 33 Schotse ’kampioensbomen’, waaronder mammoetbomen en douglassparren, floreren hier; plus een extravagante taxushaag die gesnoeid is tot overmaatse bekers en eieren – echte blikvangers. Iets minder opvallend maar zeker interessant voor traditionalisten is het eigenzinnige ontwerp van de Pan America. Hoe gedraagt deze 152 pk-monsterfiets zich in het dagelijks leven? Wat voor indruk maakt hij op de weg? Dat kun je prima ontdekken op de A93 en B976. Ik kan je vertellen dat vanaf de hoge zitpositie van deze reisenduro, je onderweg een prachtig uitzicht hebt op de stenen borstwering van de Potarch Bridge, een viaduct met drie bogen van 61 meter lang dat al sinds 1814 over de bruisende River Dee loopt. We genieten nog meer van een omweg naar Loch Muick, via een zijweg van Ballater diep de Grampian Mountains in. Zo zwart als de Pan America is, zo kleurrijk is het panorama hier: knalblauwe lucht, sappig groen gras en paars heidekruid.

1 van 7

Avonturen in de Cairngorms

‘Of we morgen worden uitgenodigd voor het diner door dat stel motorrijders op die boerderij?’ vraagt collega Klaus grijnzend, als we uiteindelijk het licht uitdoen in het charmante stadje Ballater – niet in het volgeboekte Alexandra Hotel maar in plaats daarvan in de slaapzaal van het lokale hostel. Een paar uur later neemt herbergvader Dan afscheid met een vriendelijke aanmoediging: ‘Word lid van the Queen’. Zonder te weten dat Elisabeth II haar reis op 8 september 2022 zal beëindigen, brengen we nog wat tijd door bij de Dee en parkeren vervolgens onze motoren recht voor de hoofdingang van Balmoral Castle, de zomerresidentie van de Britse koninklijke familie. Voor gewone mensen kost het £15 om binnen te komen, maar royals hebben geen last van entreegeld dankzij de National Trust of Scotland. De zweetdruppels zijn echter gratis, vooral wanneer je in vol ornaat door de uitgestrekte botanische tuin loopt en in eerste instantie eerder eekhoorns tegenkomt dan het majestueuze gebouw zelf. Maar daarna… als de vonk niet overspringt, ziet het kasteel er met al die gesloten ramen niet erg uitnodigend uit. Maar wie laat er wel graag in zijn privékamers gluren? Of heeft graag een weg voor zijn zomerverblijf. Maakt niet uit, Kate is toch niet thuis, dus we gaan verder naar nummer 5: Braemar Castle. Helaas gesloten vanwege bouwwerkzaamheden. Dus door naar het centrum van het dorp, waar jaarlijks begin september de zeer prestigieuze Highland Games plaatsvinden: de Braemar Gathering. Het is misschien geen boomstamwerpen, maar motorrijders kunnen zich hier verzamelen bij de snackbar Hungry Highlander.

Toertocht Noord-Ierland: pure schoonheid

Onze wens om op een mooie single road met passeerplaatsen te rijden wordt vervuld na Crathie door de B976 die zich kronkelt vanuit het dal hoog de Cairngorm Mountains in. Verdraaid, die 128 newtonmeter van de Harley duwen behoorlijk in deze golvende heuvelzee. Maar alsjeblieft, laten we niet overmoedig worden en net als professionele motorrijders op Isle of Man denken dat we zonder problemen over de Gairnshiel Bridge kunnen springen zoals zij dat doen met Ballaugh Bridge. Geen wedstrijd? Dan laten we nummer 6 Corgraff Castle links liggen. Anders zou het een buikververbrandende wandeling worden naar dit onopvallende kasteel op een heuvel, omringd door grazende schapen. Gisteren waren er zes bezoekers, vandaag maar liefst 25, vertelt de vrouw bij de kassa – en ze spreekt over een andere organisatie genaamd Historic Scotland met zijn eigen lidmaatschapskosten. Jammer! In de achttiende eeuw moesten soldaten hier het doen met een bed delen in de sombere kazerne. Maar het is veel comfortabeler in het zadel van de Milwaukee Iron-motorfiets. We vervolgen onze weg langs nummer 7: Glenbuchat Castle, dat momenteel een bouwplaats is zoals Braemar Castle. Dus naar nummer 8: Kildrummy Castle. En die is wow, wat een indrukwekkende ruïne! Het is ook educatief waardevol met z’n infoborden die laten zien hoe het leven was voor mensen die op de troon of in de kerker zaten, of voor hen die aan het altaar stonden of op het veld vochten.

We maken slechts een korte tussenstop bij nummer 9: Leith Hall omdat we nu prioriteit geven aan het vinden van een accommodatie. Dit zoektocht brengt ons naar The Station Hotel in Insch – dankzij ons geweldige navigatiesysteem swingen we over de A97 tussen Mossat en Rhynie naar dit hotel. Bingo! Het lijkt van buiten misschien niet heel bijzonder, maar binnenin is de pub één groot feest. Letitia, de stoere waardin, runt de zaak en tapt het ene biertje na het andere terwijl er rugbywedstrijd op televisie wordt uitgezonden: Argentinië – Schotland, 34-31, wat jammer. Aan de overkant van de gang van het hotel bevindt zich een klein Indiaas restaurant met geweldige gerechten genaamd ‘Café Mint’.

Langs kastelen en kusten

Op een regenachtige zondagochtend komen we precies op tijd aan bij nummer 10 Craigievar Castle, een roze sprookjesachtig kasteel dat sterk doet denken aan het Cinderella Castle van Disney. Adrian, een Schotse grappenmaker in een kilt, vertelt ons meteen aan het begin van de rondleiding dat foto’s verboden zijn. Hij lacht en deelt met trots het geheim van dit legendarische kledingstuk – ‘als ze dronken zijn,’ voegt hij eraan toe. Het kasteel werd gefinancierd in de zeventiende eeuw door Danzig Willie, een extreem rijke koopman die na zijn dood uit het raam naar werd getild omdat hij te breed was geworden voor de smalle wenteltrap.

Na elf kastelen én een zelfgemaakte taart uit de kasteelkeuken van 11 Castle Fraser, maken we even een tussenstand op. Klaus merkt op dat deze tour zeker positieve reacties zal krijgen van de dames, of ze nu motorrijders of passagiers zijn. Eindelijk iets anders dan motorfietsmusea of racecircuits als thema.

Nu moeten we beslissen welke kust we willen verkennen – de oost- of noordkust. Aangezien we al bij Dunnottar Castle aan de oostkust zijn geweest, slaan we waarschijnlijk de pittoreske kasteelruïne Slains Castle bij Collieston over.

Wie niet op tijd is, kan misschien niet álle achttien kamers bezoeken van nummer 12 Fyvie Castle, verdeeld over vijf woontorens en meerdere verdiepingen. Maar we kunnen wel een paar ererondjes maken op de binnenplaats en genieten van het majestueuze grind. De offroad-capaciteiten van de Pan zijn nog lang niet uitgeput.

In Huntly biedt The Gordon Arms een redelijke accommodatie voor vermoeide botten. En voor liefhebbers van black pudding en andere Schotse lekkernijen is er Cheers Bar, waar je kunt genieten van een fantastisch full Scottish breakfast of ’s avonds zonder zorgen drie whisky’s kunt drinken.

Mis ik nog iets? Oh ja, nummer 13 Huntly Castle – ideaal voor iedereen die gewoon langs een kasteelruïne wil rijden en alleen stopt om de kasteelkat Buster ‘Hello’ te zeggen.

En dan is er nog de kust boven Banff. Hoewel nummer 14 Duff House indrukwekkend is met zijn grote trap en prachtige collectie meubels en schilderijen, vinden we een echt alternatief in de kleine haven van Portsoy, die al uit de zeventiende eeuw dateert. Daar kunnen we genieten van zacht wiegende fuiken en kleurrijke vissersboten. Misschien voelen we ons daarop wel als de koning op ons eigen schip – Mijn hut is mijn kasteel?

1 van 10

Download de route Castle-Trail