Veel materiaal uit ons archief is niet gedateerd, soms is die informatie ooit eens verloren gegaan. Daar zijn vele redenen voor. In de oorlog bijvoorbeeld, werden net als in het echte leven de positieven en negatieven van elkaar gescheiden en kreeg ook de administratie een ander plekje. Dit gebeurde onder het mom ‘verdeel en heers’, om vervolgens eeuwig zoek te raken.

Het dateren van oud fotobeeldmateriaal is niet gemakkelijk. Hoe ouder, hoe lastiger. Soms kan het af en aan een paar maanden duren om te bepalen ‘wie, welke motor en waar?’. Dat is een periode vol hoofdbrekens. Vooral bij de heel oude platen. Merken zijn niet gemakkelijk te herkennen en rijders, die vaak nog zonder hoofddeksel reden maar wel met een stoffige bril op, ook niet. Het is echter altijd wel een fantastisch mooie zoektocht waar je erg veel van op kunt steken. En een enkele keer kom je toch wel iets bijzonders tegen.

Laurin & Klement

Deze fraaie ingekleurde foto bijvoorbeeld, bleek samen met het originele grootformaat zwart/wit glasplaatnegatief een waar pareltje uit ons archief te zijn. Het is een plaat die een heel bijzondere gebeurtenis heeft vastgelegd. Deze foto is genomen op 25 juni 1905, dat is volgende maand alweer 120 jaar geleden. Die dag vond in het stadje Dourdan, zo’n 50 km zuidwestelijk van Parijs, een officieuze maar wel degelijk heel prestigieuze wereldkampioenschapsrace plaats. Deze race werd georganiseerd door de ‘Fédération Internationale des Clubs Motocyclistes’. De FICM was de voorloper van de FIM, die in 1949 het wereldkampioenschap opnieuw introduceerde en toen wel een officiële status gaf. Maar omdat de FICM een Europese club was, had de jaarlijkse WK-race een officieuze status. Dat zou je niet zeggen als je de oude verslagen leest, want buiten Europa werd ook fanatiek verslag gedaan van deze bijzonder prestigieuze race. In 1905 hadden organisatoren een stratencircuit uitgezet met een lengte van maar liefst 54 km, dat vijf keer afgelegd diende te worden.

De deelnemende landen stuurden hun eigen afvaardiging, de rijders moesten net als de motoren en alle onderdelen zoals banden en bougies uit hetzelfde land komen. Vier landen namen deel aan de race, ieder met drie rijders en drie motoren. Engeland werd vertegenwoordigd door Ariel, Matchless en JAP-racers, de Fransen kozen Griffon en Peugeot en Duitsland vertrouwde op drie Progress-machines. Het Oostenrijks-Hongaarse Rijk zond twee Laurin & Klement-machines uit. Die werden bereden door František Toman en Václav Vondřich. Zij hadden zich weten te kwalificeren voor de WK-wedstrijd tijdens een kwalificatierace in Pacov, een stadje in Tsjechië. De derde machine werd later toegevoegd. Dat was een Puch die bereden werd door Eduard Nikodém. Het team was goed voorbereid. Dagenlang hadden ze geoefend op onverharde wegen, waar her en der spijkertjes uitgestrooid waren. Lekrijden hoorde destijds net zo bij het racen als gasgeven, rijders moesten dat onderweg zelf maar zien te repareren. Dus een beetje oefening was erg belangrijk. Maar alleen de Oostenrijks-Hongaarse rijders trainden hierop…

Denis Jenkinson: een heerlijk bijzonder mens

Reizende hoefsmid

Op 25 juni 1905 verscheen Václav Vondřich aan de start met een mooie leren tas op zijn rug geknoopt, vol gereedschap, reserveonderdelen en vooral speciaal gemaakte bandenlichters. Het was een opvallend gezicht aan de start, hij werd direct bestempeld als de ‘reizende hoefsmid’, een bijnaam die de Tsjech de rest van zijn carrière niet meer zou verliezen.

De start van Václav verliep erg matig, maar al snel lag hij vlak achter de leider van de wedstrijd. Dat was niemand minder dan de Fransman Léon Demeester, de winnaar van 1904 en de latere oprichter van Sinpar, een vergeten maar ooit klinkende naam in de auto-industrie. Demeester heeft overigens ook nog een tijdje motorfietsen gebouwd. Na 246 km racen wist Václav in de vierde ronde Demeester in te halen. Hij zou zijn positie niet meer prijsgeven en de race winnend afsluiten in een tijd van 3 uur, 13 minuten en 17 seconden. Vondřich had een voorsprong van maar liefst acht minuten op de nummer twee Demeester. Laatstgenoemde werd korte tijd later gediskwalificeerd vanwege een illegale achterwielwissel. Zelfreparatie had dat kunnen voorkomen… Daardoor werd František Toman, de Laurin & Klement-teamgenoot van Václav, tweede. Uiteindelijk zouden slechts drie rijders deze race uitrijden. Door deze indrukwekkende overwinning werd Václav Vondřich door de FICM gekroond als wereldkampioen 1905.

Volkswagen Group

Václav Vondřich reed een 812 cc Laurin & Klement CCR V-twin. Deze zijklepper was zeker een pittige machine in die tijd, oerbetrouwbaar en met een topsnelheid van 85 km/u ook lekker snel. Er zijn er overigens 550 van gebouwd tussen 1904 en 1910. De 1-2 finish van Laurin & Klement werd breed uitgemeten in de pers. Het topmerk had al een ijzersterke naam opgebouwd door vele overwinningen in heuvelklims en wegraces in binnen- en buitenland. De motoren werden geroemd om hun indrukwekkende betrouwbaarheid. Maar de overwinning in 1905 was de grootste overwinning die het merk ooit zou boeken. Op 29 oktober 1905 introduceerde Laurin & Klement namelijk hun Voituretta A. Deze auto luidde langzaam maar zeker het einde in van de Laurin & Klement motorfietsproductie. Auto’s hadden de toekomst. Laurin & Klement is als tweewielerfabrikant al lang in de vergetelheid is geraakt, maar auto’s fabriceert de fabriek nog steeds. Dit doen ze onder de naam Škoda Auto, tegenwoordig onderdeel van de Volkswagen Group.

Tekst: Ivar de Gier – Writing-History
Foto’s: Archief A. Herl