Verliezen van je aartsrivaal doet pijn, maar de manier waarop Wayne Rainey de TT van 1991 aan Kevin Schwantz verloor noemt hij tot op de dag van vandaag de grootste frustratie uit zijn carrière. Wij blikken terug op deze 500cc-race in Assen, die in meerdere opzichten bijzonder was.  

Fotografie: Henk Keulemans

Wayne Rainey en Kevin Schwantz zijn vanaf het eerste uur aartsrivalen. In de afgelopen jaren hebben we vergelijkbare situaties in de MotoGP gehad toen Valentino Rossi het aan de stok had met onder anderen Marc Márquez, Casey Stoner, Sete Gibernau en Max Biaggi. De strijd tussen Rainey en Schwantz ontwikkelt zich tot een gevoel van onderlinge haat. Die ontstaat in de jaren tachtig tijdens het Amerikaans kampioenschap en zet zich door als beiden succes hebben in de Grand Prix. Ieder op zijn eigen manier; Schwantz wint met een spectaculaire rijstijl races op zijn Suzuki, maar ligt er ook nog wel eens naast en Rainey staat niet bekend als het grootste talent uit Amerika wanneer je dat vergelijkt met Freddie Spencer, Kenny Roberts en Eddie Lawson. In 1984 is Rainey al eens naar ‘Europa’ gekomen, zoals het rijden in de GP’s in die tijd wordt genoemd. Na een tegenvallend seizoen in de 250cc keert hij terug naar Amerika om in 1988 zijn rentree te maken in de 500cc. Vervolgens kwomen de prestaties al snel en door zeer solide te rijden haalt Rainey maar liefst drie wereldtitels en 24 overwinningen met Yamaha binnen, waardoor hij één van de meest succesvolste rijders in de 500cc-klasse wordt. Rainey’s carrière kent een zeer triest einde als hij in 1993 bij een crash op Misano vanaf zijn middel verlamd raakt.

Bijzondere rol oud brandweerbusje in het IDM-leven van Pepijn Bijsterbosch

Dat de onderlinge strijd tussen de twee binnen de sportgrenzen wordt uitgevochten, is na het ongeluk goed te merken. Schwantz zou na het ongeluk van Wayne Rainey nooit meer zijn oude niveau halen en in 1995 stoppen met racen. Bij het beëindigen van zijn carrière geeft de Texaan aan dat – naast diverse blessures – de impact van het ongeluk van zijn rivaal Rainey ook een rol heeft gespeeld bij het stoppen. Het onderlinge contact tussen de twee aartsrivalen wordt ook alsmaar beter.

Sterke race

In 1991 weet nog niemand van het drama dat Rainey twee jaar later zou overkomen en dat jaar is het hoogtepunt in hun onderlinge strijd. Een maand voor de TT Assen heeft Schwantz na een bloedstollend duel Rainey verslagen met een late uitremactie in de laatste sector op Hockenheim. Deze nederlaag is pijnlijk, maar als Rainey in een interview met MotoGP.com wordt gevraagd naar zijn grootste frustratie hoeft hij niet lang na te denken: de TT Assen van 1991. ‘Een race die ik niet gewonnen heb, maar Wayne verloren heeft’, noemt Schwantz het. Rainey heeft al eens de TT van 1989 gewonnen, maar dat kwam doordat Schwantz in de slotfase een technisch probleem kreeg. De coureur uit Californië is in 1991 bezig aan een sterke race op Assen met een geweldige – zeg maar gerust fenomenale – slotronde tot aan de laatste GT-bocht. Wat gebeurde er precies en hoe kon dit zijn grootste frustratie worden? We gaan terug naar zaterdag 29 juni 1991 en bekijken de race vanuit Rainey’s oogpunt.

Wayne Rainey start naast polesitter Schwantz op de eerste startrij. Aan de andere kant van hem staat Eddie Lawson op zijn Cagiva. In het kampioenschap heeft Rainey van Schwantz niet veel te duchten, omdat hij – zoals vaker – niet constant genoeg heeft gescoord. Bij Michael Doohan ligt dat anders, want de Australiër gaat aan de leiding in het WK en maakt het Rainey in 1991 voor het eerst echt lastig. De start is later dan gepland, omdat het in de 125cc-race was gaan regenen. Het is droog wanneer Rainey en zijn collega’s beginnen aan de race, maar al snel gaat het opnieuw druppelen. In de vierde ronde – het moment van de rode vlag – is er een kopgroep van vijf rijders ontstaan. Het resultaat na drie ronden telt. Zoals dat toen nog ging, zou deze tijd bij de uitslag van de tweede manche worden opgeteld. Doohan heeft na het eerste deel de leiding voor zijn teamgenoot Wayne Gardner, Schwantz en de tweede Suzuki van Didier de Radiques. Rainey maakt in dit deel geen sterke indruk en eindigt het eerste deel op vijfde plaats. Belangrijk detail: Rainey heeft een achterstand van ruim vier tienden op Schwantz en dit zou uiteindelijk erg belangrijk worden.

Jannick de Jong terug na positieve dopingtest: ‘Ik ben weer een gelukkig mens’

Geweldige start

De regen zet niet door en een half uur later gaan de 500cc-rijders op een droge baan weer van start voor zeventien ronden. Vanwege zijn vijfde plaats in het eerste deel moet Rainey vanaf de tweede startrij beginnen. De Yamaha-coureur heeft een geweldige start, troeft de vier rijders voor hem op de grid af en duikt als eerste de Haarbocht in. Er is meer goed nieuws voor Rainey. Schwantz zit in de eerste bocht klem tussen de Cagiva’s van Lawson en Alexander Barros, en valt terug naar een zevende plaats. Rainey maakt optimaal gebruik van deze situatie en rijdt vooraan weg. Wanneer de Amerikaan achterom zou hebben gekeken, zou hij zien dat zijn rivaal Schwantz snel naar voren komt en binnen een paar ronden aan het achterwiel van de Honda’s van Doohan en Gardner zit. Schwantz passeert de teamgenoten binnen een paar bochten en moet nu het gat naar Rainey zien te dichten. Rainey krijgt hulp vanuit onverwachte hoek, want Doohan versnelt en countert bij Schwantz. Door dit gevecht kan Rainey aan kop zijn leidende positie verder uitbouwen. Doohans opmars is van korte duur, want hij rijdt nog geen ronde op de tweede plaats als hij hard onderuitgaat in de Ramshoek. Het gras is nog erg nat, waardoor hij geen vaart mindert en met een gigantisch klap in de strobalen – want toen waren er nog geen luchtkussens – tot stilstand komt. Na even op een brancard te hebben gelegen kan de Australiër te voet terug naar de paddock.

Door het uitvallen van Doohan weet Rainey dat hij de leiding in de titelstrijd normaal gesproken gaat overnemen. Maar de Yamaha-coureur heeft een belangrijker doel: Schwantz verslaan. De Suzuki-coureur rijdt bijna vier seconden achter Rainey, maar begint aan een geweldige opmars. Schwantz rijdt zoals hij op zijn best was: glijdend met zijn Suzuki en er zijn veel momenten dat hij nog maar net kan blijven zitten. Rainey begint zich zorgen te maken. Schwantz gaat verschrikkelijk hard, want in de achttiende ronde – inclusief de drie ronden van deel 1 – zet hij een 2.02,443 op de klokken. Een rondetijd die in het 500cc-tijdperk tot 2002 nooit meer verbeterd zou worden! Schwantz zit in de voorlaatste ronde aan het achterwiel van zijn concurrent. Slecht nieuws voor Rainey, want dit is voor hem niet voldoende omdat hij ook nog vier tienden moet goedmaken uit de eerste manche. Rainey: ‘Bij het ingaan van de laatste ronde zie ik + 0 op mijn pitbord staan. Ik moest ongeveer een halve seconde pakken, dus ik weet dat ik mijn beste ronde uit mijn carrière moet rijden om te kunnen winnen.’ Alles lijkt er ook op dat Rainey onderweg is naar misschien wel zijn beste ronde uit zijn carrière en een verbetering van Schwantz zijn ronderecord. ‘Het is een ongelofelijke ronde. Alles gaat perfect, echt perfect. Tot de laatste bocht’, vertelt Rainey. ‘Iedere bocht rijdt hij verder weg. Ik was mij al aan het neerleggen bij een tweede plaats, maar ik kan mijn ogen in de laatste bocht niet geloven’, vult Schwantz aan.

In het gras

Rainey, die in zijn carrière zeer weinig fouten zou maken, doet dat wel in de laatste bocht, de Geert Timmer-bocht. Na zijn bijna perfecte ronde remt hij te laat voor de chicane, komt in het gras, vervolgens weer op de baan en kan nog maar net voorkomen dat hij niet in de pitstraat belandt. Schwantz rijdt er minimaal een halve seconde achter, maar kan van Rainey’s fout optimaal profiteren door bij het uitkomen van de Geert Timmer-bocht buitenom Rainey te gaan en hem op de finishstreep te passeren. Een ontknoping die zelden is vertoond, zeker in de 500cc klasse niet en al helemaal niet met Rainey in de hoofdrol. De Yamaha-coureur buigt zijn hoofd, want deze nederlaag komt hard aan, ondanks het feit dat hij weer WK-leider is.

Schwantz weet niet wat hem overkomt en viert het feest zoals hij dat zo vaak deed. Het publiek komt de baan op, zoals dat tijdens de TT Assen in die jaren vaker gebeurde, denk aan de zege van Hans Spaan in 1989, maar ook aan de zege van Egbert Streuer later op die dag in 1991 met Peter Brown. Na afloop wrijft Schwantz de nederlaag er nog harder in. ‘Ik snap hoe lullig Wayne zich moet voelen. Ik denk dat hij de race in Hockenheim nog in zijn hoofd had. Hij wilde voorkomen dat ik opnieuw in de laatste sector voorbijkwam. Ik heb de race niet gewonnen, maar hij heeft hem verloren.’ Rainey bevestigt het gevoel jaren later: ‘Dit was mijn zwaarste nederlaag uit mijn carrière.’

Uniek ronderecord

Dat Wayne Rainey en Kevin Schwantz zich de race ruim dertig jaar na dato ook niet meer in detail kunnen herinneren is begrijpelijk en ook te merken in het interview met MotoGP.com. Rainey dacht dat het de tweede deel over zo’n elf ronden werd verreden en hij zo’n twee seconden voorsprong had. Dit is in werkelijkheid zeventien ronden en bijna vier seconden. Ook dachten Rainey en Schwantz dat het ronderecord werd gezet in de laatste ronde. Maar Schwantz zet zijn unieke ronde van 2.02,443 al twee ronden eerder. Neemt niet weg dat de laatste ronde van beide rijders indrukwekkend was, zeker als Rainey de Geert Timmer-bocht niet had verprutst. Het tempo van de twee rivalen lag zo hoog, dat zelfs tien jaar later ene Valentino Rossi nog niet onder de tijd van Schwantz kon duiken. Pas toen de 500cc in 2002 de MotoGP werd en er met viertakten werd gereden, ging Rossi sneller rond dan Schwantz in 1991. Rainey en Schwantz: twee bijzondere coureurs en dat zijn het.